Adriaan Voors (Groningen) besprak de problemen die de behandeling van hartfalen (HF) met zich meebrengt bij patiënten die ook chronische nierziekte (CKD) hebben. “Nierdisfunctie is niet alleen de meest voorkomende comorbiditeit bij HF, het is ook nog eens geassocieerd met het hoogste verhoogde risico op sterfte en hospitalisatie wegens HF.”1
‘Hoewel de combinatie CKD en HF dus veel voorkomt, is het problematisch dat de meeste HF-medicatie gecontra-indiceerd is bij een lage geschatte glomerulusfiltratiesnelheid (eGFR). Middelen die het renine-angiotensine-aldosteronsysteem blokkeren (RAAS-remmers) hebben bijvoorbeeld wel een gunstig effect op de reductie van sterfte door alle oorzaken bij patiënten met een verslechterende nierfunctie.2 Hoewel we als behandelaars geneigd zijn te denken RAAS-remmers bij deze patiënten dan te moeten stoppen, valt er juist winst te behalen.’
Voors voegde daaraan toe dat RAAS-remmers – evenals de nieuwere natrium-glucose-cotransporter 2 (SGLT2)-remmers en loopdiuretica – weliswaar een initiële afname in eGFR laten zien, maar ook een vermindering in renale events geven. Hij nuanceerde dit als volgt: ‘Als de afname in eGFR wordt veroorzaakt door het intrinsieke effect van het middel, is dat geen reden tot zorg. Dat is het wél als hemodynamische achteruitgang de reden van de eGFR-afname is.’
Op de vraag of Voors in de toekomst een plaats ziet voor een puur antifibrotisch middel dat zowel HF als CKD ‘aanpakt’, stelde hij dat de enige echte antifibrotische HF-medicatie die momenteel beschikbaar is, de mineralocorticoïdreceptorantagonisten (MRA’s), de nierfunctie op de lange termijn niet behoudt. ‘Dat pleit tegen de gedachte dat een antifibrotisch langetermijneffect de nierfunctie helpt behouden.’
Bronnen
- Streng KW, Nauta JF, Hillege HL, et al. Non-cardiac comorbidities in heart failure with reduced, mid-range and preserved ejection fraction. Int J Cardiol. 2018;271:132-9.
- Clark H, Krum H, Hopper I. Worsening renal function during renin-angiotensin-aldosterone system inhibitor initiation and long-term outcomes in patients with left ventricular systolic dysfunction. Eur J Heart Fail. 2014;16(1):41-8.
- Voors A. Difficulties of heart failure management in chronic kidney disease. HF Congress 2022.