Bij patiënten met prostaatkanker lukt het met abirateronacetaat (AA) – een prodrug van abirateron dat het enzym CYP17 remt – cortisol en androgenen te onderdrukken. De fase II-studie ABACUS laat zien dat AA ook effect heeft op het cortisoloverschot bij patiënten met het cushingsyndroom en een gevorderd bijnierschorscarcinoom (ACC).
Bijnierschorscarcinoom (ACC) is een zeldzame en agressieve ziekte. Bij ongeveer de helft van de volwassenen leidt de ziekte tot hormonale en metabole aandoeningen, waarvan het cushingsyndroom de meest voorkomende endocriene verstoring is. Hypercortisolisme is een van de factoren die de uitkomst van patiënten met een gemetastaseerd ACC negatief beïnvloedt.
Primair eindpunt
In de ABACUS-studie (NCT 03145285) is het effect geëvalueerd van abirateronacetaat bij de behandeling van het cushingsyndroom bij patiënten met bijnierschorscarcinoom. Primair eindpunt was normalisatie van de concentratie vrij cortisol in 24-uurs urine (UFC) binnen een maand na de start van de behandeling.
Van 2017 tot 2019 werden 17 patiënten met ACC geïncludeerd (twee in stadium III en 15 in stadium IV). De gemiddelde leeftijd was 51 jaar (uitersten 18-76) en 13 deelnemers (76%) waren vrouw. Acht deelnemers hadden een intensieve voorbehandeling gehad; negen waren behandelingnaïef. Bij acht deelnemers werd meervoudige steroïdesecretie gevonden. Alle deelnemers werden gedurende 17 dagen behandeld met AA.
Resultaten
De gemiddelde UFC daalde van 368 mg/24 uur (121-7422) bij aanvang tot 94 mg/24 h (20-1793) aan het einde van de behandeling (p = 0,01). Bij 11 patiënten (73%) werd > 50% afname van de 24-uurs UFC bereikt en bij acht patiënten (53%) keerde de 24-uurs UFC terug naar normaal. De gemiddelde tijd tot effect was 21 dagen en gemiddelde reductie van de 24-uurs UFC was 81,8% (–97,7 tot +25,9). De concentraties androgeen en voorlopersteroïden verminderden significant door behandeling met AA, net als de cushingscore en de bloeddruk.
Bij twee patiënten werd de behandeling gestaakt wegens toxiciteit. Zeven patiënten overleden aan ACC-progressie tijdens de follow-up; de totale overleving was 5,4 maanden (0,5-39,3).
Nieuwe mogelijkheden
AA hielp om het cortisoloverschot bij de meeste patiënten snel en veilig onder controle te krijgen. Dit kan mogelijkheden bieden in de behandeling van het cushingsyndroom bij patiënten met ACC.
Bron