Een colonoscopie wordt wereldwijd al jaren gebruikt om te screenen op darmkanker, maar de voordelen konden niet precies gekwantificeerd worden bij gebrek aan resultaten van een gerandomiseerde trial met een lange looptijd. Dat is nu veranderd. Resultaten van de NORDICC-studie na 10 jaar laten zien dat de effectiviteit die van andere tests weinig ontloopt.1
Aan deze trial deden 4 landen mee: Noorwegen, Zweden, Polen en Nederland. De ongeveer 95.000 deelnemers waren gezonde mensen van 55 t/m 64 jaar oud. Ze werden in een verhouding 1:2 gerandomiseerd naar een uitnodiging om eenmalig met colonoscopie gescreend te worden, of ‘gebruikelijke zorg’, dat wil zeggen: geen screening. Het was met recht een populatietrial, omdat de deelnemers vooraf op geen enkele manier geselecteerd werden. Het primaire eindpunt is incidentie van colorectale kanker na 10-15 jaar; het secundaire eindpunt mortaliteit ongeacht oorzaak.
De resultaten van NORDICC werden gepresenteerd door dr. Michael Bretthauer van de universiteit van Oslo. Hij vertelde dat de 9700 Nederlandse deelnemers uiteindelijk niet in de analyse zijn meegenomen in verband met problemen met (de interpretatie van) de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Van de 84.585 resterende deelnemers werden 28.220 uitgenodigd voor een colonoscopie, die bij 11.843 werd uitgevoerd.
Na een mediane follow-up van 10 jaar werden 259 gevallen van colorectale kanker in de gescreende groep gediagnosticeerd, versus 622 in de controlegroep. In een ‘intention-to-screen-analyse’ na 10 jaar 0,98% in de gescreende groep en 1,20% in de controlegroep. Dit komt overeen met een risicodaling van 18% (risk ratio 0,82; 95%-BI 0,70-0,93). Dr. Bretthauer voegde toe dat screening de kans op overlijden aan colorectale kanker kan verlagen, maar dat het absolute risico zeer klein is: 0,28% in de gescreende groep en 0,31% in de controlegroep (risk ratio 0,90; 95%-BI 0,64-1,16). De ‘number needed to invite’ voor screening om één geval van colorectale kanker te voorkomen, was 455 (270-1429). Colonoscopie verlaagde de kans op overlijden ongeacht de oorzaak niet.
Dr. Bretthauer kreeg de vraag wat te doen als deze resultaten bevestigd worden in andere trials. “Mijn persoonlijke mening is dat in een land als de Verenigde Staten de voordelen van colonoscopie misschien zijn overdreven, en dat het ongeveer even effectief is als andere tests. Als dat inderdaad zo is, wordt de keuze vooral een persoonlijke afweging van benefits versus harm versus burden; en een afweging van de kosten, voor de patiënt of voor de maatschappij.” Hierop volgde een interessante ontboezeming: “Dit dacht ik vijf jaar geleden nog niet, maar misschien heeft een land als Nederland achteraf gezien wel gelijk gehad om te kiezen voor fecale screening.”