Klimaatverandering is een verdubbelaar voor antibioticaresistentie

Een speciale sessie tijdens het ESCMID-congres was gewijd aan de gevolgen van klimaatverandering op infectieziekten. Tropische ziekten zullen vaker en langer voorkomen in meer gebieden, terwijl de antibioticaresistentie sneller toeneemt.

Ziektes die door muggen worden overgebracht, zoals malaria en knokkelkoorts (dengue), zijn de afgelopen 80 jaar in rap tempo toegenomen: meer dan de helft van de wereldbevolking loopt nu risico.¹ Door de opwarming van de aarde en de verstedelijking zullen uitbraken van deze ziekte zich de komende decennia ook verspreiden naar delen van Noord-Europa, Noord-Amerika en Azië, waar deze ziektes nu nog niet voorkomen.²

Heet nieuws

Dat is de boodschap van Rachel Lowe, onderzoeksleider Global Health Resilience en verbonden aan het Barcelona Supercomputing Center in Spanje. Dit centrum doet observaties op mondiaal niveau en vertaalt deze naar interventies op lokaal niveau, vertelt ze in haar presentatie.³ ‘Als de aarde tot 2100 met 1 °C opwarmt, dan lopen 2,4 miljard mensen meer het risico op malaria en dengue. Warmt de aarde met 3,7 °C op, dan worden dat 4,7 miljard mensen.2 Met betere surveillance, betrouwbare weerberichten en vroegtijdige waarschuwings- en responssystemen bij natuurrampen, zoals E4WArning en IDAlert, kunnen we dit bijna wereldwijde fenomeen aanpakken.’

One Health

Klimaatverandering vermenigvuldigt het risico op antibioticaresistentie (AMR). De uitstoot van broeikasgassen, met stijgende temperaturen en een stijgende zeespiegel, creëert omstandigheden waarin bacteriën langer kunnen overleven.⁴ Deze waarschuwing geeft Sabiha Essack, hoogleraar aan de University of KwaZulu-Natal en South African Research Chair of Antibiotic Resistance and One Health. Dit concept gaat ervan uit dat de gezondheid van de mens onlosmakelijk verbonden is met die van dieren, de leefomgeving en ecosystemen.

Dubbel effect

In haar presentatie legt Essack uit dat klimaatverandering staat als ‘verdubbelaar’ voor antibioticaresistentie, omdat klimaatverandering via transport en bevolkingsgroei invloed uitoefent op de verspreiding van ziekten.⁵ ‘Bovendien verhoogt klimaatverandering het risico op antibioticaresistentie doordat de fysieke en milieuomstandigheden veranderen waarin microben leven.⁶ Bij stijgende watertemperaturen kunnen Campylobacter-, Salmonella- en Vibrio-soorten beter overleven.⁷ Candida auris heeft in waterrijke ecosystemen thermotolerantie en saliniteitstolerantie (zouttolerantie) verworven.⁷ Escherichia coli en sommige ESKAPE-pathogenen groeien optimaal bij 32-36 °C.’⁷

Bronnen:

1. Wong C. Climate change is also a health crisis – these 3 graphics explain why. Nature. 2023;624:14-5.
2. Colón-González FJ, Sewe MO, Tompkins AM, et al. Projecting the risk of mosquito-borne diseases in a warmer and more populated world: a multi-model, multi-scenario intercomparison modelling study. Lancet Planet Health. 2021;5: e404-14.
3. Lowe R. Monitoring the effects of climate change on the distribution of infectious diseases. ESCMID 2024, oral presentation 3672-2.
4. AR6 Synthesis Report Climate Change 2023.
5. Essack S. Climate change and AMR: challenges in a moving world. ESCMID 2024, oral presentation 3672-3.
6. Cavicchioli R, Ripple WJ, Timmis KN, et al. Scientists’ warning to humanity: microorganisms and climate change. Nat Rev Microbiol. 2019;17:569-86.
7. Magnano San Lio R, Favara G, et al. How antimicrobial resistance is linked to climate change: an overview of two intertwined global challenges. Int J Environ Res Public Health. 2023;20:1681