Schrijft u mee aan een richtlijn? Denk dan nu al na over hoe adviezen in de praktijk zijn te implementeren, adviseert hoogleraar Zorgkwaliteit voor infectie- en ontstekingsziekten Marlies Hulscher.1
Al meer 20 jaar houdt Hulscher zich bezig met implementatiewetenschap: de manier om onderzoeksbevindingen en evidence-based practices tot dagelijkse routine te maken om de zorg te verbeteren en gezondheidszorg effectiever te maken. Hulscher: “Zorgprofessionals moeten worden verleid, overtuigd of zelfs gedwongen om hun werkwijze te veranderen. Dat is soms nodig, want uit onderzoek blijkt dat in de Verenigde Staten slechts 50 tot 70% van de patiënten de aanbevolen zorg ontvangt, terwijl 20 tot 30% zorg krijgt die niet nodig is, niet helpt en soms zelfs schadelijk is.”2
Puzzel leggen
In Nederland is de praktijk niet anders. Hulscher: “In onderzoeken naar implementatie zien we telkens weer dat ongeveer de helft van de mensen de zorg krijgt conform de richtlijn, een suboptimaal percentage, en de praktijkvariatie 0 tot 100% bedraagt. Er zijn veel interventies om implementatie positief te beïnvloeden. Maar dan moet je eerst weten op welk van de 7 hoofddomeinen het probleem zich voordoet: zijn het factoren op het gebied van de richtlijn (bijvoorbeeld haalbaarheid), de zorgverlener (kennis, bewustzijn), de patiënt (behoeften, voorkeuren, motivatie), professionele interacties (communicatie, ketensamenwerking), organisatieveranderingen (prioriteitstelling) of gaat het om sociale en politieke factoren (wetgeving, gezondheidszorgbudget).”3
Maak het makkelijk
Om richtlijnmakers te helpen, is er een ‘richtlijn voor richtlijnen’: het AGREE-instrument.4 “Hierin staan 23 criteria om mee te nemen voor een goede implementatie, bijvoorbeeld over het doel van de richtlijn, het betrekken van alle relevante partijen en toepasbaarheid.” Hulscher: “De toepasbaarheid is het meest van belang. Benoem bijvoorbeeld welke drempels en faciliterende factoren er zijn, en geeft tips en instrumenten om aanbevelingen naar de praktijk te vertalen. Let er tot slot op dat een implementatietool iets anders is dan een samenvatting of checklist. Zo’n tool bevat echt concrete hulpmiddelen, zoals een communicatieplan, een handboek en een training. Op die manier voorkom je dat jouw richtlijn uiteindelijk ligt te verstoffen.”
Bronnen:
- Hulscher M. Planning guidelines implementation, uptake and monitoring at the time of developing recommendations: is it really done? ECCMID 2023, oral presentation.
- Schuster MA, McGlynn EA, Brook RH. How good is the quality of health care in the United States? 1998. Milbank Q. 2005;83:843-95.
- Flottorp, SA, Oxman AD., Krause J. et al. A checklist for identifying determinants of practice: A systematic review and synthesis of frameworks and taxonomies of factors that prevent or enable improvements in healthcare professional practice. Implementation Sci. 2013;8;35.
- AGREE II, agreetrust.org.