Een met hiv besmette vrouw uit het Spaanse Barcelona is al 15 jaar in remissie zonder dat ze enige vorm van hiv-medicatie gebruikt. Dit wordt wel functionele genezing genoemd. De vrouw is in de strikte zin van het woord niet genezen, omdat het virus niet compleet is uitgeroeid. De reden voor deze bijzondere situatie wordt gezocht in de aanwezigheid van bepaalde typen killercellen.1
Dat over deze 59-jarige vrouw niet eerder is gepubliceerd, komt doordat het pas sinds kort technisch goed mogelijk is om na te gaan hoe het immuunsysteem van de betreffende vrouw het virus inactief houdt. De presentatie werd verzorgd door dr. Núria Climent uit Barcelona. Ze vertelde dat de patiënt een zeer zeldzaam voorbeeld is van een langdurige post-treatment controller (PTC): iemand die is behandeld en vervolgens de virale load zonder verdere onderhoudsbehandeling op een niet meer waarneembaar laag niveau houdt. Zonder de behandeling van 15 jaar geleden was dit bij deze vrouw heel waarschijnlijk niet gebeurd, zo tekende Climent hierbij aan.
De patiënt nam in 2009 deel aan een kleinschalige gerandomiseerde studie waarin ze standaard ART kreeg (tenofovir, emtricitabine en lopinavir/ritonavir) en als experimentele toevoeging 8 weken cyclosporine-A.2 Toen de behandeling volgens protocol tijdelijk werd gestaakt, volgde er niet zoals verwacht een rebound. De virale load bleef ondetecteerbaar en ook het virusreservoir verdween zo goed als geheel. Toch kon met een quantitative viral outgrowth assay (qVOA) een minieme hoeveelheid hiv worden aangetoond die zich kon repliceren. De vrouw is geen drager van genetische mutaties die het lichaam in staat stellen hiv zelf te controleren, de CCR5-delta-32-mutatie of de HLA B*57-variant.
Volgens Climent dragen vooral twee typen cellen in dit geval bij aan het remmen van de virusreplicatie en de functionele genezing. Ten eerste een specifiek type natural killer (NK)-cellen, namelijk NKG2C-positieve memory-like NK-cellen en ten tweede bepaalde killer-T-cellen genaamd CD8-gamma-delta-T-cellen.
Bronnen:
Nicolás D, et al. Cyclosporine A in addition to standard ART during primary HIV-1 infection: pilot randomized clinical trial. J Antimicrob Chemother. 2017;72(3):829-36.