Antimicrobiële resistentie (AMR) is een wereldwijd urgent probleem. Een van de belangrijkste bronnen voor het ontstaan en verspreiden van AMR is het ziekenhuis. Zorgprofessionals in ziekenhuizen beïnvloeden met hun gedrag het ontstaan van AMR en het verspreiden van resistente micro-organismen, bijvoorbeeld door het onjuist voorschrijven van antimicrobiële middelen en het niet opvolgen van hygiënerichtlijnen. AMR-stewardship is dan ook vooral gericht op het beïnvloeden van het gedrag van zorgprofessionals.
De afgelopen jaren is er, met name in Nederland, veel verbeterd door AMR-stewardship. Toch is er nog een aanzienlijk verbeterpotentieel en blijft het gezien de toename van AMR noodzakelijk om verder te verbeteren.
Het gedrag van zorgprofessionals veranderen met audit en feedback
Een veelgebruikte gedragsveranderingsstrategie is het verzamelen van gegevens over het klinisch handelen van zorgprofessionals (audit) en het terugkoppelen van de resultaten aan diverse doelgroepen (feedback). Door audit en feedback kunnen zorgprofessionals reflecteren op hun eigen handelen en in een continue cyclus van audit en feedback samen verbeteren.
Knelpunten in huidige AMR-stewardship audit en feedback
Hoewel audit en feedback een van de door gezondheidsautoriteiten aanbevolen gedragsveranderingsstrategieën voor AMR-stewardship is, beperken enkele knelpunten de toegevoegde waarde van huidige audit- en feedbackstrategieën voor zorgprofessionals wiens gedragsverandering wordt beoogd.
Audit en feedback is expertgedreven, doordat zorgprofessionals niet betrokken worden bij de ontwikkeling en implementatie
Huidige audit en feedback strategieën zijn met name ontwikkeld en geïmplementeerd door en voor AMR-experts, zoals arts-microbiologen, deskundigen infectiepreventie en apothekers. Zorgprofessionals worden niet betrokken bij het ontwikkel- en implementatieproces, waardoor zowel de audit als de feedback niet voldoende aansluiten bij wat zorgprofessionals belangrijk vinden in de zorg voor hun patiënten. Audits worden met name georganiseerd voor externe verantwoording, bijvoorbeeld aan de inspectie. De feedback wordt vaak op ziekenhuisniveau teruggekoppeld, waardoor individuele zorgprofessionals, teams en afdelingen niet weten wat zij kunnen verbeteren. Actiegerichte feedback voor zorgprofessionals ontbreekt.
Geen hulpmiddelen beschikbaar voor de ontwikkeling en implementatie van AMR-stewardship audit en feedback
In de literatuur zijn veel studies beschikbaar die rapporteren over de evaluatie van audit en feedback, terwijl weinig studies rapporteren over het ontwikkel- en implementatieproces. Binnen de studies die het ontwikkel- en implementatieproces van hun audit en feedbackstrategie wel beschrijven, is een grote verscheidenheid aan theoretische onderbouwingen en gerapporteerde informatie te vinden. Dit vermindert de transparantie en reproduceerbaarheid van individuele studies en beperkt daarmee de mogelijkheid om van anderen te leren.
Verbeteren van AMR-stewardship audit en feedback
Met en voor zorgprofessionals ontwikkelen en implementeren
Het betrekken van zorgprofessionals vanaf het begin van en gedurende het hele ontwikkel- en implementatieproces zorgt ervoor dat AMR-stewardship audit en feedback aansluit bij de behoeften en vaardigheden van zorgprofessionals én hun klinische praktijk. Het combineren van diverse onderzoeksmethoden, zoals vragenlijsten, interviews en focusgroepen helpt bij het in beeld brengen van behoeften, vaardigheden, werkwijzen en randvoorwaarden die voor zorgprofessionals belangrijk zijn. Om ook specifieke ontwerpeisen te verkrijgen voor een audit- en feedbacksysteem, helpt het gebruik van prototypes die op een laagdrempelige manier visualiseren hoe een systeem eruit kan komen te zien. Het vroegtijdig betrekken van zorgprofessionals en andere belanghebbenden zorgt niet alleen voor een betere fit tussen de audit en feedback en de zorgprofessional, maar ook voor betrokkenheid bij en eigenaarschap over de audit- en feedbackstrategie. Dit verhoogt de acceptatie en maakt de implementatie makkelijker.
Hulpmiddel voor keuzes in het ontwikkel- en implementatieproces
Op basis van een systematische literatuurreview is een conceptueel kader voor de ontwikkeling en implementatie van AMR-stewardship audit en feedback ontwikkeld. Dit conceptuele kader kan worden gebruikt om toekomstige ontwikkel- en implementatieprojecten te ondersteunen, zodat alle relevante aspecten voor AMR-stewardship audit en feedback worden overwogen. Voor de theoretische onderbouwing van AMR-stewardship audit en feedback wordt een sociaal-medisch-technische benadering aanbevolen om een breed begrip van relevante aspecten voor het complexe AMR-probleem te verkrijgen.
Door deze interdisciplinaire participatieve aanpak waarin praktijk en theorie samenkomen, kunnen zowel zorgprofessionals als AMR-expert profiteren van audit en feedback als een AMR-stewardship leer- en verbeterstrategie om AMR te beperken.
Dr. J. Keizer
Op 28 januari 2022 promoveerde Julia Keizer op het proefschrift getiteld Supporting healthcare workers to improve the quality and safety of care through AMR stewardship. Promotor: prof. dr. J.E.W.C. van Gemert-Pijnen. Copromotoren: dr. N. Al Naiemi en dr. N. Beerlage-De Jong. De promotie vond plaats aan de Universiteit Twente.