Je bent wat je eet. Dat geldt zeker ook als het gaat om de conditie van de (ouder wordende) huid. De relatie tussen voeding en huidconditie is echter complex. Met gezond eten – verse, onbewerkte voedingsmiddelen waar groente en fruit een substantieel deel van uitmaken – komt men weliswaar een heel eind, maar met een extra zetje kunnen nóg betere resultaten worden behaald, bijvoorbeeld met de combinatie nicotinamide-adenine-dinucleotide + transresveratrol + berberine.
Het huidverouderingsproces
Huidveroudering begint al vroeg tijdens het leven en wordt doorgaans (duidelijk) zichtbaar na het 35ste levensjaar. Het is een normaal fysiologisch proces dat beïnvloed wordt door erfelijke en omgevingsfactoren. Erfelijke factoren zijn verantwoordelijk voor de inwendige (intrinsieke) huidveroudering op cellulair niveau. Met het stijgen van de leeftijd treedt cellulaire veroudering op, die gepaard gaat met verschillende processen zoals gecompromitteerde autofagie van cellen (het proces waarbij cellen zichzelf opruimen nadat ze het einde van hun levenscyclus hebben bereikt) en verstoringen in het microbioom. Omgevingsfactoren zoals onder andere UV-straling, roken, weersomstandigheden, hormonale factoren en voeding beïnvloeden de uitwendige (extrinsieke) huidveroudering, onder meer door de invloed van oxidatieve stress.1 De veranderingen die huidveroudering met zich meebrengt zijn een dunner wordende opperhuid en afname van de hoeveelheid collageen en elastine in de lederhuid. Collageen en elastine zijn verantwoordelijk voor respectievelijk de stevigheid en de soepelheid van de huid.2
Do’s en don’ts
Een goede conditie van de huid begint bij een goede basiszorg. Dit houdt onder meer in het vermijden van factoren die schadelijke invloeden op de huid hebben zoals overmatig UV-licht, roken en het nuttigen van fast-food.2-5 Een positieve bijdrage aan de huidconditie wordt geleverd door onder meer caloriebeperking en intermittent fasting (hierbij wordt in een beperkt tijdsbestek gegeten en daarbuiten niet om onder andere celherstel te bevorderen).6 Ook voldoende beweging is van belang: hiermee worden fysiologische processen zoals autofagie, verbetering van de glucoseregulatie en mitochondriale functie geactiveerd door middel van kortdurende oxidatieve stress. Een andere strategie om huidveroudering zoveel mogelijk te voorkomen is orale suppletie met bepaalde stoffen waarvan aangenomen wordt dat deze een gunstig effect op het verouderingsproces en daarmee de conditie van de huid hebben. Achtereenvolgens zijn dat nicotinamide-adenine-dinucleotide (NAD+)/nicotinamide-mononucleotide (NMN), transresveratrol en berberine.
NAD+/NMN
NAD+ is een nucleotide dat betrokken is bij een aantal belangrijke cellulaire processen zoals oxidatieve fosforylatie en ATP-productie, reparatie van het DNA (bij overmatige DNA-schade als gevolg van vrije radicalen of UV-blootstelling), epigenetisch gemoduleerde genexpressie, intracellulaire calciumsignalering en diverse immunologische functies.7 Het lichaam maakt zelf NAD+ aan uit de aminozuren tryptofaan en asparaginezuur. Naarmate de leeftijd stijgt neemt het gehalte aan NAD+ in het lichaam af: op 40-jarige leeftijd bezit men niet eens meer dan 50% van de oorspronkelijke hoeveelheid NAD+ (figuur 1).8,9,10 NMN, een NAD+ tussenproduct, kan de biosynthese van NAD verhogen evenals bepaalde pathologische processen. Zo voorkomt NMN leeftijd geassocieerde veranderingen in genexpressie in belangrijke metabole organen en verbetert NMN het mitochondriale oxidatieve metabolisme.8
Figuur 1. Afname NAD+ gedurende het leven10
Transresveratrol
Resveratrol (met als actief bestanddeel transresveratrol) is een natuurlijke polyfenolverbinding die voorkomt in bepaalde voedingsmiddelen, zoals druiven en rode wijn (1 liter rode wijn bevat 12,59 mg resveratrol), pinda’s en bosbessen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat resveratrol uiteenlopende bio-activiteit heeft. Zo heeft het anti-oxidatieve, ontstekingsremmende, immunomodulerende, hypotensieve en hypolipidemische eigenschappen.11 Daarnaast is resveratrol effectief gebleken bij de preventie en behandeling van kanker, cardiovasculaire ziekten (CVD), neurodegeneratieve aandoeningen en obesitas.11-13 Resveratrol beïnvloedt de mitochondriale functie en kwaliteit ten goede evenals de down gereguleerde Akt/mTOR pathway waarmee leeftijdsafhankelijke veranderingen teruggedraaid zouden kunnen worden.11,14
Berberine
Berberine is afkomstig van de Chinese gouddraad (Coptis chinensis) die in de traditionele Chinese geneeskunde gebruikt wordt. Studies hebben uitgewezen dat berberine diverse farmacologische eigenschappen heeft, en onder andere kan worden ingezet ter verbetering van de bloedglucosespiegel, insulineresistentie en hyperlipidemie en bij het voorkomen van milde cognitieve beperkingen.15 Uit een recente studie (2023) volgde dat berberine-extract de levensduur van een fruitvliegje tot 6% kan verhogen zonder toxische bijeffecten in vitro.16 Ook is berberine in staat de AMP-activated proteinkinase (AMPK)-pathway te activeren, die een belangrijke rol speelt bij de stofwisseling dankzij zijn werking als sensor bij het behoud van de energiebalans in de afzonderlijke cellen en in het gehele lichaam.17,18 Deze activatie van AMPK gebeurt op een vergelijkbare wijze als beweging leidt tot meer kracht en meer gewichtsverlies bij het individu.17 Het zou dan ook voor de hand liggen dat elke aandoening die gunstig wordt beïnvloed door gewichtsafname en/of meer beweging (zoals het verouderingsproces) baat heeft bij berberinesuppletie.19
Dit artikel is mede tot stand gekomen op basis van de presentatie tijdens het EADV-congres 2023 in Berlijn door drs. Petra Dikrama, dermatoloog in het Erasmus MC te Rotterdam en bij Dikrama Clinics in Utrecht.
Referenties
- Guinot C, Malvy DJ.-M, Ambroisine L, et al. Relative contribution of intrinsic vs extrinsic factors to skin aging as determined by a validated skin age score. Arch Dermatol. 2002;138(11):1454-60.
- Huidveroudering.
- Yin L, Morita A, Tsjuji. Skin aging induced by ultraviolet exposure and tobacco smoking: evidence from epidemiological and molecular studies. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2001;17(4):178-83.
- Morita A. Tobacco smoke causes premature skin aging. J Dermatol Sci. 2007 Dec;48(3):169-75.
- Goodman GD, Kaufman J, Day D, et al. Impact of smoking and alcohol use on facial aging in women: results of a large multinational, multiracial, cross-sectional survey. J Clin Aesthet Dermatol. 2019;12(8):28-39.
- Maloh J, Wei M, Hsu WC, et al. The Effects of a Fasting Mimicking Diet on Skin Hydration, Skin Texture, and Skin Assessment: A Randomized Controlled Trial. J Clin Med. 2023;12(5):1710.
- Braidy N, Berg J, Clement J, et al. Role of Nicotinamide Adenine Dinucleotide and Related Precursors as Therapeutic Targets for Age-Related Degenerative Diseases: Rationale, Biochemistry, Pharmacokinetics, and Outcomes. Antioxid Redox Signal. 2019;30(2):251-294.
- Mills KF, Yoshida S, Stein LR, et al . Long-term administration of nicotinamide mononucleotide mitigates age-associated physiological decline in mice. Cell Metab. 2016;24(6):795-806.
- Peluso A, Damgaard MV, Mori MAS, et al. Age-Dependent Decline of NAD+—Universal Truth or Confounded Consensus? 2022 Jan;14(1):101.
- Dikrama P. Smeren, slikken, spuiten. MedNet EADV Late afternoon Highlights. EADV-congres, Berlijn: 13 oktober 2023.
- Zhou D-D, Luo M, Huang S-Y, et al. Effects and Mechanisms of Resveratrol on Aging and Age-Related Diseases. Oxid Med Cell Longev. 2021;2021:9932218.
- Meng X, Zhou J, Zhao CN, et al. Health benefits and molecular mechanisms of resveratrol: a narrative review. Food. 2020;9:27.
- Harikumar KB, Aggarwal BB. Resveratrol – a multitargeted agent for age-associated chronic diseases. Cell Cycle. 2008;7(8):1020-1035.
- Wang N, Luo ZW, Jin M, et al. Exploration of age-related mitochondrial dysfunction and the anti-aging effects of resveratrol in zebrafish retina. Aging. 2019;11(10):31173137.
- Ye Y, Liu X, Wu N, et al. Efficacy and Safety of Berberine Alone for Several Metabolic Disorders: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. Front Pharmacol. 2021;12:653887.
- Golubev D, Platonova E, Zemskaya N, et al. Berberis vulgaris L. extract supplementation exerts regulatory effects on the lifespan and healthspan of Drosophila through its antioxidant activity depending on the sex. Biogerontology. 2023 Dec 27. doi: 10.1007/s10522-023-10083-6. Online ahead of print.
- Neag MA, Mocan A, EcheverrÃa J, et al. Berberine: Botanical Occurrence, Traditional Uses, Extraction Methods, and Relevance in Cardiovascular, Metabolic, Hepatic, and Renal Disorders. Front Pharmacol. 2018;21:9:557.
- Oligschläger Y. Tour d’AMPK: Glycogen-cytoplasmic cycling of AMP-activated protein kinase. [Doctoral Thesis, Maastricht University]. Uitgeverij BOXPress.
- Schor J. Clinical Applications for Berberine. Potential therapeutic applications in metabolic syndrome, type 2 diabetes, and dyslipidemia.