Comorbiditeit constitutioneel eczeem van belang bij behandelkeuze

Naast de bekende comorbiditeit bij patiënten met constitutioneel eczeem (CE) als astma, voedselallergie en allergische rhinitis komen ook oogafwijkingen voor, alopecia areata, en angst- en depressieklachten. Uit recent onderzoek blijkt dat ruim 90% van de volwassen patiënten met ernstige vormen van CE oogafwijkingen heeft.1 Prof. dr. Marjolein de Bruin-Weller, hoogleraar constitutioneel eczeem UMC Utrecht en hoofd van het Nationaal Expertisecentrum: “Nu we meer specifiek gerichte nieuwe medicatie tot onze beschikking hebben voor patiënten met ernstige vormen van eczeem, kunnen we breder kijken en ook de comorbiditeit meenemen in de behandelkeuze.”

Oogafwijkingen bij patiënten met CE

Aanleiding voor het onderzoek naar oogaandoeningen waren meldingen over oogklachten bij de behandeling met de IL-4/IL-13-remmer dupilumab, de eerste biological die geregistreerd is voor de behandeling van matig tot ernstig CE.2 De meest gerapporteerde bijwerking van dupilumab bij CE is dupilumab-associated ocular surface disease (DA-OSD). Om meer inzicht te krijgen in oogaandoeningen bij CE-patiënten voorafgaand aan en tijdens de behandeling met dupilumab heeft Rosalie Achten, AOIS dermatologie UMC Utrecht, dit als onderwerp gekozen voor haar promotieonderzoek. Zij onderzocht bij een grote groep CE-patiënten onder meer de klinische kenmerken, risicofactoren en het ziektemechanisme van OSD. De Bruin-Weller was haar promotor. “We ontdekten dat ruim 90% van de patiënten met matig tot ernstig CE voorafgaand aan de behandeling met dupilumab al OSD had. De oorzaak ligt dus blijkbaar niet alleen in de medicatie, het gaat om verergering van een bestaand probleem. Deze patiënten hadden minder gobletcellen (slijmproducerende cellen) in de conjunctiva in vergelijking met gezonde mensen. Opmerkelijk was dat slechts de helft van de groep patiënten deze klachten aangaf.”

Vervolgonderzoek

IL-13 is belangrijk voor de slijmproductie in de ogen. Remming van de slijmproductie bij mensen die al weinig gobletcellen hebben ten gevolge van eczeem, kan tot problemen leiden. Naast CE is dupilumab ook geregistreerd voor astma. Opvallend is dat astmapatiënten die dupilumab krijgen geen oogklachten ontwikkelen; waarschijnlijk is de uitgangspositie met betrekking tot de gobletcellen beter bij deze patiënten. In haar PhD-onderzoek gaat Coco Dekkers, afdeling dermatologie UMC Utrecht, dieper in op de effecten van een andere biological, tralokinumab, dat alleen IL-13 remt. Zij onderzoekt zowel de oogafwijkingen als ook de verschillende immunologische processen in huid en bloed bij CE.”3

Implicaties voor behandeling

“Het is altijd de vraag of het effect van de medicatie opweegt tegen de bijwerkingen ervan”, vervolgt De Bruin-Weller. “Je moet zeker alert zijn op oogklachten, maar deze klachten zijn voor ons vrijwel nooit reden om dupilumab niet te geven.” In het grote cohort met 1300 patiënten stopt slechts 3-4% met dupilumab vanwege de oogklachten. Behandeling van de klachten is mogelijk met kunsttranen of tacrolimus-zalf op de oogleden en bij onvoldoende effect kunnen patiënten sterkere oogdruppels voorgeschreven krijgen door een oogarts. De Bruin-Weller adviseert collega’s aandacht te besteden aan de ogen, goed de klachten uit te vragen en na te gaan of er eerder gebruik is gemaakt van oogdruppels. “Naar comorbiditeit als astma en hooikoorts wordt vaak wel gevraagd, maar we moeten dus ook goed doorvragen naar oogklachten. Zeg tegen de patiënten dat oogklachten kunnen optreden en adviseer hen zo snel mogelijk aan de bel te trekken wanneer dat het geval is, zodat zij kunsttranen voorgeschreven kunnen krijgen.”

Dubbel doeltreffend

Door de komst van de nieuwe geneesmiddelen voor CE ontstaan meer mogelijkheden om met 1 middel 2 aandoeningen te behandelen. De Bruin-Weller: “Sinds we de meer specifiek gerichte nieuwe geneesmiddelen tot onze beschikking hebben, zoals biologicals en JAK-remmers, kunnen we breder kijken en ook de comorbiditeit meenemen in onze behandelkeuze. Aangezien dupilumab ook geregistreerd is voor astma en prurigo nodularis, heeft dit middel de voorkeur als de patiënt naast CE ook een van deze aandoeningen heeft. Een andere bekende comorbiditeit bij CE is alopecia areata. De JAK-remmer baricitinib is geregistreerd voor zowel CE als alopecia areata, waardoor dit middel de eerstekeuzebehandeling kan zijn bij een patiënt die beide aandoeningen heeft. Ook bij de combinatie van CE met reumatoïde artritis of de ziekte van Crohn kan behandeling met een JAK-remmer zoals baricitinib of upadacitinib positief effect hebben op de comorbiditeit. “Al blijft de primaire indicatie CE, het is zeker gunstig als de comorbiditeit behandeld kan worden met hetzelfde medicijn”, aldus De Bruin-Weller. “Dat is dan dubbel doeltreffend.”

BioDay-register

De Bruin-Weller benadrukt het belang om een volledig beeld te hebben van alle comorbiditeit van patiënten om de juiste behandelkeuze te kunnen maken, eventueel in overleg met collega-specialisten. “Het vraagt meer multidisciplinair behandelen om gezamenlijk weloverwogen keuzes maken. In dit opzicht speelt het BioDay-register ook een belangrijke rol. In dit prospectief multicenter register volgen we in de dagelijkse praktijk een groot deel van de CE-patiënten die behandeld worden met nieuwe systemische middelen, om de effectiviteit, veiligheid en patiënttevredenheid te onderzoeken.” (zie kader)

Volledig ziektebeeld behandelen

Bij patiënten met CE komen relatief vaak angst- en depressieklachten voor. De Bruin-Weller: “Het is goed dat daar aandacht aan wordt besteed. Een adequate behandeling van het eczeem kan deze klachten doen verminderen, waarbij het soms zinvol is om snel te starten met een systemische behandeling voor CE. Met enige regelmaat zien we bij CE-patiënten een laag vitamine D-gehalte in het bloed en/of een lage botdichtheid.4 Daarom meten we regelmatig het vitamine D-gehalte bij patiënten met meer ernstige vormen van eczeem en doen bij langere ziekteduur en bij veelvuldig gebruik van corticosteroïden soms een DEXA-scan. Mijn boodschap is: houd rekening met alle comorbiditeit om het volledige ziektebeeld zo effectief mogelijk te kunnen behandelen in het belang van de patiënt.”

BioDay-register

Het BioDay-register wordt gecoördineerd door het Nationale Expertise Centrum voor Constitutioneel Eczeem van het UMC Utrecht en de afdeling Dermatologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (dr. Marie-Louise Schuttelaar). Er doen momenteel 18 ziekenhuizen, verspreid over het hele land mee met het register; 5 nieuwe ziekenhuizen zullen binnenkort aansluiten. In mei 2024 zijn bijna 2000 patiënten opgenomen in het register. Wat het BioDay-register uniek maakt is dat er naast eczeem ook gekeken wordt naar effecten van nieuwe geneesmiddelen op (atopische) comorbiditeit. Meer informatie: bioday.nl

Referenties

  1. Achten R, Thijs J, Van der Wal M, et al. Dupilumab-associated ocular surface disease in atopic dermatitis patients: Clinical characteristics, ophthalmic treatment response and conjunctival goblet cell analysis. 19 March 2023
  2. Voorberg A, Oosterhaven J, Wijdh R, et al. Oogklachten door dupilumab bij constitutioneel eczeem. Ned Tijdschr Geneeskd. 2019;163:D3227
  3. Effects of biologicals on chronic skin diseases and immunologic processes. https://www.infectionandimmunity.nl/projects/details/effects-of-biologicals-on-chronic-skin-diseases-and-immunologic-processes
  4. Haeck IM, Hamdy NAT, Timmer-de Mik L, et al. Low bone mineral density in adult patients with moderate to severe atopic dermatitis. Br J Dermatol. 2009 Dec;161(6):1248-54)

 

Ruimte voor verbetering bij behandeling psoriasis of eczeem door huisarts

aug 2022 | Eczeem, Psoriasis

Lees meer over Ruimte voor verbetering bij behandeling psoriasis of eczeem door huisarts

Remming van prekallikreïne bij hereditair angio-oedeem

aug 2022

Lees meer over Remming van prekallikreïne bij hereditair angio-oedeem

Risankizumab verbetert HRQoL, vermoeidheid, pijn en arbeidsproductiviteit bij PsA

aug 2022 | Arthritis psoriatica

Lees meer over Risankizumab verbetert HRQoL, vermoeidheid, pijn en arbeidsproductiviteit bij PsA

Karijn Suijkerbuijk hoogleraar Immunotherapie UMC Utrecht

aug 2022 | Immuuntherapie

Lees meer over Karijn Suijkerbuijk hoogleraar Immunotherapie UMC Utrecht

Veelbelovende resultaten pegaspargase-gebaseerd regime voor extranodaal NK/T-cellymfoom

aug 2022 | Lymfoom

Lees meer over Veelbelovende resultaten pegaspargase-gebaseerd regime voor extranodaal NK/T-cellymfoom

Vaker actief observeren bij ouderen met basaalcelcarcinoom

aug 2022 | Ouderen

Lees meer over Vaker actief observeren bij ouderen met basaalcelcarcinoom

Live webcast Psychodermatologie

13 jan 2025 om 20:00 | Eczeem, Huidinfecties, Psoriasis

Lees meer over Live webcast Psychodermatologie

Van data naar doen! Nieuwe perspectieven in de systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

10 dec 2024 om 20:00 | Eczeem

Lees meer over Van data naar doen! Nieuwe perspectieven in de systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

Masterclass Hidradenitis Suppurativa (HS)
Barrières doorbreken in HS: Real World Evidence en Casuïstiek

13 nov 2024 om 20:00 | Huidinfecties

Lees meer over Masterclass Hidradenitis Suppurativa (HS)
Barrières doorbreken in HS: Real World Evidence en Casuïstiek

Verdachte huidafwijkingen onder de loep

16 okt 2024 om 20:00

Lees meer over Verdachte huidafwijkingen onder de loep

Masterclass: Psoriatic Disease recente ontwikkelingen in de behandeling

30 jul 2024 | Artritis, Psoriasis

Lees meer over Masterclass: Psoriatic Disease recente ontwikkelingen in de behandeling

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Hidradenitis Suppurativa (HS): recente ontwikkelingen in de behandeling

7 mrt 2024 | Huidinfecties

Lees meer over Hidradenitis Suppurativa (HS): recente ontwikkelingen in de behandeling

Van data naar doen! De systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

2 feb 2024 | Eczeem, Vaccinatie

Lees meer over Van data naar doen! De systemische behandeling van atopisch eczeem en prurigo nodularis

Zeldzame aandoeningen binnen dermatologie

30 okt 2023 om 20:00

Lees meer over Zeldzame aandoeningen binnen dermatologie

E-learning flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Lymfoom

Lees meer over E-learning flow cytometry immunophenotyping in cutaneous T-cell lymphoma

Serious game Kijk verder dan de huid; casus 1

Lees meer over Serious game Kijk verder dan de huid; casus 1

Dermatologen van de Toekomst 2025

vrijdag 17 jan 2025 van 09:45 tot 16:30 | Dermato-oncologie, Eczeem, Psoriasis

Lees meer over Dermatologen van de Toekomst 2025

DoxyPEP vermindert de incidentie van bacteriële soa’s bij mannen die seks hebben met mannen en PrEP gebruiken

nov 2024 | Bacteriële infecties, HIV, SOA, Venereologie

Lees meer over DoxyPEP vermindert de incidentie van bacteriële soa’s bij mannen die seks hebben met mannen en PrEP gebruiken

Handeczeem op afstand diagnosticeren? Kan gewoon

okt 2024 | Eczeem

Lees meer over Handeczeem op afstand diagnosticeren? Kan gewoon

Melanoom in vroeg stadium op het spoor

okt 2024 | Dermato-oncologie

Lees meer over Melanoom in vroeg stadium op het spoor

Sociale media hebben meer skininfluencers nodig

okt 2024

Lees meer over Sociale media hebben meer skininfluencers nodig

Nieuw middel tegen urticaria effectief en veilig

okt 2024

Lees meer over Nieuw middel tegen urticaria effectief en veilig

Late breaking: nemolizumab bij prurigo nodularis na 52 weken ook veilig

okt 2024

Lees meer over Late breaking: nemolizumab bij prurigo nodularis na 52 weken ook veilig

Een aanvullend medicament voor trichotillomanie?

sep 2024

Lees meer over Een aanvullend medicament voor trichotillomanie?

Eczeem, oogaandoeningen en het effect van tralokinumab

sep 2024 | Eczeem

Lees meer over Eczeem, oogaandoeningen en het effect van tralokinumab

Dit merkt u van klimaatverandering in de spreekkamer

sep 2024 | Bacteriële infecties, Eczeem, Huidinfecties, Schimmelinfecties

Lees meer over Dit merkt u van klimaatverandering in de spreekkamer

Podcastserie Psoriasis

nov 2023 | Arthritis psoriatica, Diabetes, Psoriasis

Lees meer over Podcastserie Psoriasis

Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

nov 2022 | Psoriasis

Lees meer over Psoriatic Disease: het belang van anamnese en het herkennen van rode vlaggen

Conventioneel systemische therapie; is dat nog nodig?

okt 2022 | Psoriasis

Lees meer over Conventioneel systemische therapie; is dat nog nodig?

Psoriasis - Why is real world evidence data important?

nov 2020 | Psoriasis

Lees meer over Psoriasis - Why is real world evidence data important?

The ambition in the treatment of psoriasis

okt 2019 | Psoriasis

Lees meer over The ambition in the treatment of psoriasis

MedNet Dermatologie 2024-04

okt 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-04

MedNet Dermatologie 2024-03

jun 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-03

MedNet Dermatologie 2024-02

apr 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-02

MedNet Dermatologie 2024-01

mrt 2024

Lees meer over MedNet Dermatologie 2024-01

MedNet Dermatologie 2023-04

dec 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-04

MedNet Dermatologie 2023-02

jun 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-02

MedNet Dermatologie 2023-01

apr 2023

Lees meer over MedNet Dermatologie 2023-01

MedNet Dermatologie 2022-04

dec 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-04

MedNet Dermatologie 2022-03

sep 2022

Lees meer over MedNet Dermatologie 2022-03