De chronische huidontstekingsziekte hidradenitis suppurativa (HS) is het primaire werkveld van dermatoloog dr. Hessel van der Zee (Erasmus MC, Rotterdam). Over comorbiditeit bij HS is nog niet veel bekend maar wel is duidelijk dat die vooral het gevolg is van de ontstekingsverschijnselen bij de huidziekte.
HS komt bij patiënten meestal tot uiting vanaf het twintigste levensjaar. De aandoening wordt gekenmerkt door terugkerende ontstekingen in de vorm van abcessen, nodi en in het ergste geval tunnelvorming. Die doen zich vooral voor in de oksels, liezen en het gebied rond de anus en billen. HS is heel lang een onbekende en daardoor niet-gediagnosticeerde ziekte geweest. “Maar zeker in de laatste 10 jaar is dat veranderd”, vertelt Van der Zee. “HS is nu beter bekend bij patiënten en artsen en er zijn evidence based behandelmogelijkheden. In totaal heeft circa 1% van de bevolking een vorm van HS, maar de ernst van de ziekte verschilt per persoon.”
Roken en overgewicht
Ook de comorbiditeit van HS komt steeds meer in beeld, vervolgt Van der Zee. “We weten wel al lang dat er een relatie is met roken en overgewicht: bijna driekwart van de HS-patiënten rookt en veel patiënten hebben een verhoogd BMI. Over die associaties is nog niet veel bekend, maar beide zorgen onder andere voor een pro-inflammatoire staat van het lichaam. Daarbij worden verschillende receptoren geactiveerd, bijvoorbeeld in de IL1-signaalweg. Roken heeft ook invloed op de huid, maar stoppen met roken zorgt lang niet altijd voor verbetering van de ziekte. Veel schade is waarschijnlijk onomkeerbaar. Echter op de langere termijn lijkt HS wel beter behandelbaar te worden als de patiënt stopt met roken.”
Over de relatie met overgewicht kan Van der Zee alleen speculeren: “Bij overgewicht zijn er meer en grotere huidplooien, meer wrijving op de huid en is inflammatie in het lichaam verhoogd. Er zijn typen HS waarbij overgewicht en wrijving een duidelijke rol spelen. Maar het is niet goed onderzocht wat afvallen doet met HS. Afvallen kan zeker helpen bij HS, maar het is vaak lastig voor patiënten omdat zij pijn hebben en moeilijk kunnen bewegen.”
Lagere kwaliteit van leven
Comorbiditeit van HS is volgens Van der Zee in te delen in auto-inflammatoire verschijnselen en comorbiditeit die met het metabool syndroom te maken heeft. HS kan ook leiden tot klachten van de psyche: HS-patiënten hebben een lagere kwaliteit van leven en daardoor vaak last van depressie en zelfs schizofrenie of suïcidaliteit. “Daarnaast lijken verschillende vormen van kanker voor te komen bij HS. Onder andere het plaveiselcelcarcinoom, voornamelijk bij mannen op de billen. De precieze oorzaak is niet bekend, maar er lijkt een relatie met chronische huidontstekingen.”
Tot de comorbiditeit bij het metabool syndroom behoren onder andere: overgewicht, verhoogde bloeddruk, diabetes en hart- en vaatziekten. Zelfs bij correctie voor bekende risicofactoren hebben HS-patiënten verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Die zijn waarschijnlijk eveneens gerelateerd aan de chronische ontstekingsprocessen.
Van de auto-inflammatoire comorbiditeit bij HS wordt de ziekte van Crohn het vaakst gezien. Die relatie werkt 2 kanten op, is in het verleden gebleken uit een onderzoek van Van der Zee en collega’s. Van alle crohnpatiënten heeft ongeveer 20% ook HS en van alle HS-patiënten heeft ongeveer 3% de ziekte van Crohn, duidelijk meer dan onder de algehele bevolking.
Momenteel wordt ook onderzoek gedaan naar reumatische klachten bij HS-patiënten, weet Van der Zee. “Het gaat met name om spondyloartritis. Er lijkt een relatie met HS, maar er is nog niet veel over bekend.”
Alertheid
Bij alle verschijnselen van HS zijn ontstekingsprocessen de rode draad, concludeert Van der Zee. Die beïnvloeden meer dan alleen de huid, ze hebben invloed op het hele lichaam. Wat betreft de behandeling van comorbiditeit kan met name de ziekte van Crohn ingewikkeld zijn. Zo kan de biological anti-IL17, die recent is geregistreerd als behandeling bij HS, de ziekte van Crohn juist verergeren. “Dat vraagt dus alertheid van de behandelaar en goed overleg met de MDL-arts”, aldus Van der Zee.
De aanpak van andere comorbiditeit bij HS zou meer aandacht kunnen krijgen van dermatologen, vindt Van der Zee. Bijkomende ziekten hangen vaak samen met het overgewicht van veel HS-patiënten. “Daardoor kunnen bijvoorbeeld verhoogde bloeddruk of een beginstadium van diabetes al aanwezig zijn zonder dat dit bekend is. Internationaal gaan er nu stemmen op om HS-patiënten daarop te gaan screenen. Dat kan gebeuren door de huisarts of de internist, die dan ook behandeling en begeleiding kunnen inzetten. Screening is nu nog niet aan de orde, maar er wordt wel over nagedacht.”
De aandacht voor HS en de ontwikkeling van medicatie daartegen is feitelijk gestart met aandacht voor comorbiditeit, besluit Van der Zee. “Zo bleek de biological TNF-alpha tegen crohn ook een gunstig effect te hebben op HS. Uit case reports hierover is onderzoek op gang gekomen bij HS-patiënten, ook met anti-inflammatoire middelen. Zo is het balletje gaan rollen. Dat is te danken aan HS als comorbiditeit bij crohn.”
Registry
In zowel Rotterdam als Groningen, beide expertisecentra voor HS, wordt een registry bijgehouden van nieuwe HS-patiënten, de behandeling en de comorbiditeit. Wat betreft spondyloartritis zijn al gezamenlijke studies gedaan.1,2 Het bleek 2 kanten op de werken: veel patiënten met HS hadden ook spondyloartritis en vice versa. “En in het Erasmus MC hebben we in een populatie van ruim 1000 HS-patiënten onderzoek gedaan naar HS, crohn en IBD. Ook daar bleken de kenmerken over en weer voor te komen.”
De behandeling van HS met anti-inflammatoire therapie of een biological kan ook comorbiditeit verminderen. De behandeling van hart- en vaatziekten als comorbiditeit bij HS staat nog in de kinderschoenen, aldus Van der Zee. Hij heeft zelf wel onderzoek gedaan en recent afgerond naar toepassing van het anti-diabetesmiddel metformine bij HS-patiënten. “Metformine heeft ook een anti-inflammatoire werking. We zijn nog bezig met publicatie van het onderzoek.”
Referenties
- Rondags A, Arends S, Wink FR, et al. High prevalence of hidradenitis suppurativa symptoms in axial spondyloarthritis patients: A possible new extra-articular manifestation. Seminars Arthr Rheumatism, 2019:48:611–617.
- Rondags A, van Straalen KR, Arends S, et al. High prevalence of clinical spondyloarthritis features in patients with hidradenitis suppurativa. J Am Ac Dermatol, 2019;80(2): 551-54.