Een SARS-CoV-2-infectie kan een breed scala van huidafwijkingen veroorzaken die vóór, tijdens of langere tijd na de actieve ziekte optreden. “Deze huidafwijkingen hebben we redelijk in beeld”, vertelt dr. Annemie Galimont-Collen. “Nu wordt duidelijk dat sommige laesies kunnen persisteren. Daarnaast komen vaccinatiegerelateerde huidafwijkingen aan het licht; ze lijken op de afwijkingen veroorzaakt door het virus zelf.”
In de literatuur over de huidafwijkingen bij COVID-19-patiënten zijn onder andere rapportages over pseudo-wintertenen, vesiculeuze erupties, morbilliform exantheem, acute urticaria en livedo. Galimont, werkzaam bij het dermaTeam Zeeland en het Bravis Ziekenhuis in Roosendaal, vindt het belangrijk om bij dergelijke huidafwijkingen te denken aan een SARS-CoV-2-infectie. Het lastige is dat deze huidafwijkingen niet specifiek zijn voor een SARS-CoV-2-infectie. Alleen nieuw ontstane, onverklaarde pseudo-wintertenen zijn mogelijk een specifieke uiting van een asymptomatische of niet-ernstige infectie met SARS-CoV-2.
Om de oorzaken van de huidafwijkingen beter te begrijpen, adviseert Galimont om huidbiopten af te nemen voor histopathologisch onderzoek. Ook vraagt ze dermatologen om de huidafwijkingen te rapporten op de website van de American Association of Dermatology (www.aad.org/covidregistry). “De Amerikanen en nu ook de Britten hebben registries, waarbij een aantal zaken wordt uitgevraagd. Je kunt je coupes en foto’s opsturen en dan verbinden zij er conclusies aan.”
Pseudo-wintertenen en vesiculeuze eruptie
Sinds het begin van de COVID-19-pandemie zijn opvallend veel meldingen gedaan van huidafwijkingen die lijken op wintertenen. Dit zijn casuïstische mededelingen, patiëntenseries en drie grotere observationele studies. Opvallend is dat het vooral jonge patiënten (mediane leeftijd: 35 jaar) betrof met een blanco voorgeschiedenis en een niet ernstig ziektebeloop. Van de patiënten met vermoedelijke of bewezen COVID-19 bij wie huidafwijkingen optraden, had 62% pseudo-wintertenen.
Terwijl de gebruikelijke wintertenen vooral in de koude maanden een probleem vormen, is de daarop lijkende huidafwijking bij COVID-19-patiënten juist in de lente- en zomermaanden van 2020 gezien. Deze pseudo-wintertenen verdwijnen spontaan binnen enkele weken. “In de afgelopen tijd hebben we een aantal patiënten daarmee gezien”, vertelt Galimont. “Van hen gaan we biopten, serologie en PCR analyseren. We vangen deze COVID-tenen ook niet altijd. Je moet erop bedacht zijn dat deze mensen nog besmettelijk kunnen zijn.”
SARS-CoV-2-gerelateerde vesiculeuze erupties kenmerken zich door monomorfe, kleine vesikels die vooral op de romp aanwezig zijn en soms gepaard gaan met geringe jeuk. Bij 7-9% van de patiënten met bewezen of vermoedelijke COVID-19 en huidafwijkingen zijn vesiculeuze erupties vastgesteld.
Morbilliform exantheem, acute urticaria en livedo
In de literatuur zijn meerdere meldingen gedaan van COVID-19-patiënten met een maculopapuleus of morbilliform exantheem of met acute urticaria. Galimont: “Urticaria vallen niet zo op, die zien we heel vaak”. Morbilliform exantheem kan optreden bij virale infecties, maar komt ook veel voor in reactie op geneesmiddelen, zoals antibiotica. Vooral wanneer acute urticaria gepaard gaat met koorts, kent deze huidafwijking een uitgebreide differentiaaldiagnose (DD), onder andere virale infecties. Galimont vindt dat bij urticaria COVID-19 in de DD moeten staan. “Het is nieuw dat we daaraan moeten denken. In 90% van de gevallen van urticaria vinden we geen oorzaak.”
De laatste groep huidafwijkingen bij COVID-19 omvat cutane doorbloedingsstoornissen en hemorragische afwijkingen. In de literatuur staan enkele meldingen van SARS-CoV-2-positieve patiënten met livedo reticularis op de benen.
Vaccinatiegerelateerde huidafwijkingen
Naast de COVID-19-gerelateerde huidafwijkingen, die uitgebreider staan beschreven in het NTvG-artikel waar Galimont aan heeft meegeschreven, kunnen ook door de vaccinatie huidafwijkingen ontstaan. “We zien vooral reactie bij mensen die fillers hebben gehad. Het zijn ten eerste lokale injectiereacties – een bekend probleem – niet alleen bij toediening van vaccins, maar ook van medicatie. Die reacties zijn van voorbijgaande aard. Blijkbaar reageert het geactiveerde immuunsysteem ook tegen de fillers.”
Bron
Çiftçi Z, Clabbers JMK, Galimont-Collen AFS, Gostyński A. Huidafwijkingen bij covid-19. Een samenvatting van de literatuur. Ned Tijdschr Geneesk. 2020;164:D5443.