Een biopsychosociale benadering van vermoeidheid bij hemodialysepatiënten

In mijn onderzoek bestudeerden we enerzijds de hypothese dat vermoeidheid bij hemodialysepatiënten uitgelokt wordt door inflammatie en anderzijds de relatie tussen vermoeidheid en factoren uit het dagelijks leven van patiënten zoals stemming, dagelijkse activiteiten en sociaal gezelschap. Hiervoor maakten we gebruik van een moderne mobile health experience sampling method (mHealth ESM), de PsyMateTM application.

Vermoeidheid is een van de meest voorkomende klachten bij hemodialysepatiënten en kan continu aanwezig zijn (algemene vermoeidheid) of vooral toenemen na de dialysebehandeling (postdialysevermoeidheid). Vermoeidheid bepaalt in grote mate de kwaliteit van leven bij deze patiëntengroep. Het gebrek aan kennis over de etiologie ervan bemoeilijkt de ontwikkeling van een effectieve behandeling. Eerdere onderzoeken, waarbij zowel sociodemografische variabelen als klinische, biologische en behandelingsgerelateerde factoren werden onderzocht, konden nog geen eenduidige relatie aantonen.

Vermoeidheid en inflammatie

In een eerste cross-sectioneel observationeel onderzoek toonden we aan dat er een positieve relatie bestaat tussen de mate van inflammatie, gemeten aan de hand van serum interleukine (IL)-6-concentraties, en de mate van algemene vermoeidheid bij hemodialysepatiënten. Een tweede onderzoek kon echter geen verband aantonen tussen de mate van inflammatie (serumconcentraties IL-1B, IL-6, TNF-alpha en IL-10 gemeten voor en na de dialysebehandeling) en het optreden van postdialysevermoeidheid. Bovendien toonden we aan dat vermoeidheid sterk geassocieerd is met de mate van depressieve gevoelens bij hemodialysepatiënten. Uit deze onderzoeksresultaten leidden we af dat inflammatie, weliswaar gedeeltelijk, een rol kan spelen bij het optreden van vermoeidheidsklachten bij hemodialysepatiënten, maar dat andere factoren uit het dagelijks leven van patiënten, zoals stemming, minstens zo belangrijk kunnen zijn.

Vermoeidheid en factoren uit het dagelijks leven

In het tweede en derde deel van mijn proefschrift bestudeerden we de relatie tussen vermoeidheid en factoren uit het dagelijks leven die mogelijk bijdragen aan vermoeidheidsbeleving bij hemodialysepatiënten. Hiervoor maakten we gebruik van een mHealth applicatie (PsyMateTM) , ontwikkeld aan Maastricht University, die geïnstalleerd werd op de smartphone van de patiënten . Meerdere keren per dag en meerdere dagen na elkaar werd volgens het principe van experience sampling methodology (ESM) de actuele mate van vermoeidheid bij patiënten bevraagd, evenals hun actuele activiteit, hun locatie, het gezelschap waarin ze zich bevonden en hun stemming. Op die manier konden we o.a. aantonen dat vermoeidheid fluctueert doorheen de dag, significant toeneemt na een dialysebehandeling en samenhangt met stemming. Bijvoorbeeld wanneer patiënten zich angstig of neerslachtig voelen, ervaren ze meer vermoeidheid. Wanneer ze zich vrolijk voelen, rapporteren ze juist minder moeheid. Bovendien konden we met behulp van ‘time-lagged’ analyses inzicht krijgen in de temporele relaties tussen vermoeidheid en psychologische factoren. Bijvoorbeeld neerslachtigheid lijkt secundair aan vermoeidheid op korte termijn en niet omgekeerd. Tot slot vonden we dat vermoeidheid bij hemodialysepatiënten – althans gedeeltelijk –verklaard kan worden als een klassiek geconditioneerde respons op de ziekenhuisomgeving. Inzicht in dergelijke relaties kunnen een belangrijke stap vormen in het begrijpen van de oorzaken en gevolgen van vermoeidheid in het dagelijks leven van hemodialysepatiënten. mHealth ESM-methodes maken het mogelijk om een gedetailleerd en persoonlijk inzicht te krijgen in de vermoeidheidservaring van patiënten en effenen het pad voor meer gepersonaliseerde interventies.

Samengevat, we hebben aangetoond dat vermoeidheid bij hemodialysepatiënten samenhangt met zowel biologische als psychologische en omgevingsfactoren. Daarom is het benaderen ervan volgens een biopsychosociaal model waarin alle potentieel bijdragende factoren worden geïntegreerd de beste weg voorwaarts voor zowel de diagnose als de behandeling van vermoeidheid bij hemodialysepatiënten.

De Promotie

Astrid Brys promoveerde op het proefschrift ‘A biopsychosocial approach to fatigue in patients on chronic haemodialysis treatment’ op zowel 26 maart 2021 aan Maastricht University als op 8 april 2021 aan de Catholic University of the Sacred Heart in Rome (Italië).

De promotoren waren respectievelijk prof. dr. C.M. van Heugten en prof. dr. G. Gambaro. Als copromotoren traden respectievelijk dr. B. Lenaert en dr. M. Bossola op.

Dr. A.D.H.M. Brys

Nieuw zorgconcept voor thuisdialyse in Ziekenhuis St Jansdal

apr 2022 | Dialyse

Lees meer over Nieuw zorgconcept voor thuisdialyse in Ziekenhuis St Jansdal

Momentum voor duurzaamheid in de zorg

apr 2022

Lees meer over Momentum voor duurzaamheid in de zorg

PROMs vertalen naar effectieve behandeling dialysepatiënten

apr 2022 | Dialyse

Lees meer over PROMs vertalen naar effectieve behandeling dialysepatiënten

Zorgdeclaratiedata bron voor nefrologisch onderzoek

mrt 2022 | Chronische nierschade

Lees meer over Zorgdeclaratiedata bron voor nefrologisch onderzoek

Kunnen ouderen toe met minder immunosuppressie na niertransplantatie?

mrt 2022 | Niertransplantatie, Ouderen

Lees meer over Kunnen ouderen toe met minder immunosuppressie na niertransplantatie?

Risico op renale bijwerkingen van TDF-gebaseerde PrEP

mrt 2022 | HIV, Virale infecties

Lees meer over Risico op renale bijwerkingen van TDF-gebaseerde PrEP

ERA Highlights 2024

2 jul 2024 om 20:30 | Chronische nierschade, Dialyse

Lees meer over ERA Highlights 2024

Cardiorenale casuïstiek in een transmurale setting

17 jun 2024 om 20:00 | Diabetes

Lees meer over Cardiorenale casuïstiek in een transmurale setting

Niertoxiciteit na orgaantransplantatie – Belicht vanuit diverse disciplines

11 jun 2024 om 20:00 | Acuut nierfalen, Chronische nierschade, Niertransplantatie

Lees meer over Niertoxiciteit na orgaantransplantatie – Belicht vanuit diverse disciplines

Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

11 mrt 2024 | Immuuntherapie, SLE

Lees meer over Expertdebat SLE, Deel 3 - Praktische handvatten: Van zwangerschapswens tot de rol van B-cellen in lupus

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

27 feb 2024 om 20:00 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met chronische nierschade

ASN Highlights 2023

28 nov 2023 om 20:30 | Chronische nierschade, Diabetes

Lees meer over ASN Highlights 2023

ERA Highlights 2023

11 jul 2023 om 20:00 | Dialyse, Niertransplantatie

Lees meer over ERA Highlights 2023

CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

6 jun 2023 | Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over CMV-infecties bij post-transplantatiepatiënten; een behandellandschap in ontwikkeling

Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met zeer hoog risico

30 mrt 2023 om 20:30 | Chronische nierschade, Diabetes, Hartfalen

Lees meer over Optimaal teamwork bij de DM2-patiënt met zeer hoog risico
Er zijn geen e-learnings gevonden.
Er zijn geen bijeenkomsten gevonden.

Niet-invasief biomarkerpanel doet het beter dan bestaande markers

nov 2024 | SLE

Lees meer over Niet-invasief biomarkerpanel doet het beter dan bestaande markers

Nieuwe ACR-richtlijn voor lupusnefritis benadrukt combinatiebehandeling

nov 2024 | Chronische nierschade, SLE

Lees meer over Nieuwe ACR-richtlijn voor lupusnefritis benadrukt combinatiebehandeling

Een multimodaal deep-learningmodel voor de voorspelling van acuut nierfalen

okt 2024 | Acuut nierfalen

Lees meer over Een multimodaal deep-learningmodel voor de voorspelling van acuut nierfalen

Immunomodulerend effect levamisol bij kinderen met idiopathisch nefrotisch syndroom

okt 2024 | Chronische nierschade

Lees meer over Immunomodulerend effect levamisol bij kinderen met idiopathisch nefrotisch syndroom

Veel goed nieuws uit de FLOW-trial

okt 2024 | Chronische nierschade, Virale infecties

Lees meer over Veel goed nieuws uit de FLOW-trial

Niet minder sterfte en heropnames door gerichte correctie van hyponatriëmie

okt 2024 | Chronische nierschade

Lees meer over Niet minder sterfte en heropnames door gerichte correctie van hyponatriëmie

HSK21542 effectief en veilig tegen pruritus bij hemodialysepatiënten

okt 2024 | Dialyse

Lees meer over HSK21542 effectief en veilig tegen pruritus bij hemodialysepatiënten

GLP1-agonisten tijdens kankerbehandeling niet geassocieerd met hoger AKI-risico

okt 2024 | Acuut nierfalen, Immuuntherapie

Lees meer over GLP1-agonisten tijdens kankerbehandeling niet geassocieerd met hoger AKI-risico

Training in omgaan met pijn voor hemodialysepatiënten

okt 2024 | Dialyse

Lees meer over Training in omgaan met pijn voor hemodialysepatiënten

Multidisciplinaire podcastserie: CMV-infectie;
Diagnostiek en management na transplantatie

jun 2024 | Niertransplantatie, Stamceltransplantatie, Virale infecties

Lees meer over Multidisciplinaire podcastserie: CMV-infectie;
Diagnostiek en management na transplantatie

ERA Highlights 2023 Podcast

aug 2023 | Dialyse, Niertransplantatie

Lees meer over ERA Highlights 2023 Podcast

Maximale RAAS-blokkade bij CKD-patiënten met (risico op) hyperkaliëmie

nov 2020

Lees meer over Maximale RAAS-blokkade bij CKD-patiënten met (risico op) hyperkaliëmie

MedNet Nefrologie 2024-03

nov 2024

Lees meer over MedNet Nefrologie 2024-03

MedNet Nefrologie 2024-02

jul 2024

Lees meer over MedNet Nefrologie 2024-02

MedNet Nefrologie 2024-01

apr 2024

Lees meer over MedNet Nefrologie 2024-01

MedNet Nefrologie 2023-03

dec 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-03

MedNet Nefrologie 2023-02

jul 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-02

MedNet Nefrologie 2023-01

apr 2023

Lees meer over MedNet Nefrologie 2023-01

MedNet Nefrologie 2022-03

dec 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-03

MedNet Nefrologie 2022-02

jul 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-02

MedNet Nefrologie 2022-01

apr 2022

Lees meer over MedNet Nefrologie 2022-01