In een retrospectieve statistische analyse van een cohort IBD-patiënten in de VS is geen bewijs gevonden voor een relatie tussen NSAID-gebruik en exacerbaties. De analyse is recent gepubliceerd in de American Journal of Gastroenterology.
Resultaten uit enkele studies suggereren dat non-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s) kunnen bijdragen aan exacerbaties van IBD. In de huidige studie werd de kans onderzocht dat exacerbaties kunnen worden toegeschreven aan NSAID’s. In een cohort van IBD-patiënten (2004-2015) zijn daarvoor 3 analytische methodes gebruikt. Patiënten werden onder andere geïdentificeerd aan de hand van NSAID-gebruik en de relatie tussen NSAID-blootstelling en IBD-exacerbatie werd met een statistisch Cox-model bestudeerd. Er werden ook andere statistische methoden gebruikt om de relatie tussen NSAID’s en IBD-exacerbaties te bestuderen.
Geen verhoogd risico
De analyses werden gedaan bij 15.705 (44,8%) en 19.326 (55,2%) IBD-patiënten, respectievelijk met en zonder blootstelling aan NSAID. Bevindingen uit het statistische Cox-model suggereren een verband tussen NSAID’s en IBD-exacerbaties. Maar met andere analyses bleek dat de kans op een exacerbatie niet werd beïnvloed door NSAID-gebruik. Alleen kort na gebruik (0-2 weken) was er een hogere kans op een exacerbatie. De onderzoekers vermoeden echter dat het gevonden verband kan berusten op ‘residual bias’, als gevolg van al bestaande maar onbekende risicofactoren voor exacerbaties.
Referentie:
Cohen-Mekelburg S, Van T, Wallace B, et al. The association between non-steroidal anti-inflammatory drug use and inflammatory bowel disease exacerbations: a true association or residual bias? Am J of Gastroenterol. 2022;117:1851-7.
Commentaar van MDL-arts dr. Peter Wahab (Rijnstate), lid van de commissie IBD van de NVMDL:
“Er is terughoudendheid voor de inzet van NSAID’s bij IBD, omdat die mogelijk een negatief effect hebben op het beloop van de ziekte. Er zijn in het verleden effecten van NSAID’s op het maag-darmkanaal beschreven, zoals ulceratie in de maag of de darmen. Maar als je geen NSAID kunt gebruiken en paracetamol onvoldoende helpt, kom je terecht bij morfine-achtige middelen of morfine zelf. Die middelen zijn verslavingsgevoelig. Een alternatief is een COX2-remmer, maar ook die helpt vaak onvoldoende. Dus de vraag over gebruik van NSAID’s bij IBD is een klinisch relevant probleem.”
“In de retrospectieve studie is statistisch onderzocht of de effecten van NSAID’s bij IBD daadwerkelijk worden veroorzaakt door de NSAID’s. In een groot cohort zijn IBD-patiënten met elkaar vergeleken die wel of geen NSAID’s hebben gebruikt. In algemene zin waren er minder exacerbaties in de groep zonder NSAID-gebruik. Maar er is gecorrigeerd voor allerlei ‘confounders’, oftewel factoren die bij voorbaat al meer kans geven op opvlamming. Daarmee wordt nog steeds een toename gezien van opvlammingen na NSAID-gebruik, maar dat kan volgens de onderzoekers komen door ‘residual bias’, oftewel confounders die niet goed in beeld zijn. Dan kan er een omgekeerde causaliteit zijn: mensen kunnen buikklachten hebben als voorbode van een exacerbatie, waarop zij een NSAID gebruiken waarna alsnog de opvlamming optreedt. Maar dat komt dan niet door de NSAID, want die mensen hadden op voorhand al meer kans op een exacerbatie.”
“Het is een interessante uitkomst dat NSAID’s misschien niet de schuldige zijn van opvlammingen bij IBD. Maar ik vind dat de onderzoekers wel heel veel statistische technologie gebruiken om de vraag te onderzoeken. Dat maakt mij, als niet statisticus, altijd een beetje argwanend, omdat je met statistiek alle kanten op kunt buigen. Daar komt bij dat het studiecohort een tamelijk homogene groep is van vooral witte mannen van gemiddeld 60 jaar. Dat is slechts een deel van de werkelijke populatie. Misschien kun je voor deze groep wel een uitspraak doen, maar dat betekent niet dat die ook geldt voor andere typen patiënten. Daarnaast hebben de onderzoekers een vrij beperkte definitie gebruikt van een exacerbatie, namelijk als mensen poliklinisch ofwel na opname steroïden krijgen voorgeschreven. Maar er zijn ook mensen die met bijvoorbeeld een biological worden behandeld. Verder is alleen gekeken naar voorgeschreven medicatie en niet naar ‘over the counter’ medicatie. Er zijn verschillende middelen te koop bij de drogist, maar van de onderzoekspopulatie is niet bekend of zij die ook hebben gebruikt. Dat zou de uitkomst van de studie kunnen beïnvloeden. Er is overigens ook niet nagegaan wat de reden is van het NSAID-gebruik. Misschien was dat niet vanwege buikpijn, maar vanwege andere pijn, bijvoorbeeld aan de gewrichten. Ook dat kan invloed hebben op de uitkomst van de studie.”
“Het zou helpen als we beter klinisch inzicht krijgen in de relatie tussen de inzet van NSAID’s en het beloop van IBD. Maar daarvoor is meer onderzoek nodig. Deze publicatie is zeker niet voldoende om de huidige praktijk van terughoudendheid met NSAID’s te veranderen. Zulk onderzoek moet prospectief gebeuren en met beter zicht op studiepopulatie, indicatie en werkelijk gebruik van NSAID’s en exacerbaties van ziekte.”