Hoogtepunten Trends in Medical Mycology (TIMM) 2021

Tijdens het Trends in Medical Mycology-congres (www.timm2021.org) dat van 8-11 oktober zowel online als live in Aberdeen (Schotland) plaatsvond, was er veel aandacht voor de relatie tussen virale – en schimmelinfecties. Jochem Buil vond onder andere een lezing over COVID-19-geassocieeerde pulmonaire aspergillose (CAPA) interessant, omdat dit probleem veel voorkomt en een hoge mortaliteit kent. Jacques Meis gaf de Drouhet-lezing en er waren meerdere studies van eigen bodem.

Jacques Meis (arts-microbioloog in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis) gaf de Drouhet-lezing. Die lezing is vernoemd naar de eerste voorzitter van de European Confederation of Medical Mycology (ECMM). “Dat is een eervolle lezing. Daarvoor moet je gevraagd worden”, vertelt Jochem Buil, arts-microbioloog met als aandachtsgebied mycologie, werkzaam in het Radboudumc. “Jacques besprak onder andere de geschiedenis van de ECMM en van de TIMM-congressen.”

Tweesnijdend zwaard

Een relatief groot aantal patiënten met influenza die op de intensive care (ic) opgenomen worden, blijkt Aspergillus te hebben. “Ook bij patiënten met COVID-19 die op de ic terechtkomen, wordt veel Aspergillus gevonden in het luchtwegmateriaal”, vertelt Buil. “Juergen Prattes presenteerde de resultaten van een ECMM-studie.”¹ In deze studie is in 20 centra, vooral binnen Europa, bij zo’n 600 COVID-19-patiënten die op de ic lagen, geïnventariseerd hoe vaak CAPA voorkwam. “Bij 16,5% van de patiënten op de ic werd er een aanwijzing voor CAPA gevonden”, aldus de Nijmeegse arts-microbioloog over de resultaten. “De diagnose CAPA is best lastig, omdat daarvoor een broncho-alveolaire lavage (BAL) nodig is. Dat wordt niet altijd gedaan. Als een niet-invasief monster positief is voor Aspergillus, dan wordt de diagnose ‘possible’ CAPA gesteld. Deze studie biedt bewijs dat het relatief veel voorkomt. In Nederland zien we dit ook.”²

Verder is in de ECMM-studie gevonden dat een CAPA vaker voorkwam bij oudere patiënten en bij patiënten die de IL-6 receptorantagonist tocilizumab kregen. Er zitten twee kanten aan deze behandeling, laat Buil weten: “Aan de ene kant heeft die behandeling een gunstig effect op het beloop van COVID-19, waarbij er waarschijnlijk ook een kleinere kans op Aspergillus is. Aan de andere kant heeft het invloed op het immuunsysteem, waardoor het risico op Aspergillus juist iets toeneemt.”

Anti-IL-6 (tocilizumab of sarilumab) wordt tegenwoordig ingezet bij ernstige COVID-19.³ “Overall is het zeker nuttig en moeten we er ook niet mee gaan stoppen naar aanleiding van deze studie”, vindt Buil. “Maar CAPA komt wel vaker voor bij deze patiëntengroep, dus daar moet rekening mee gehouden worden. Als dit een duidelijk nadeel is, dan is het wel een tweesnijdend zwaard.”

Prognostische factor en belang van BAL

Een belangrijke bevinding van deze ECMM-studie¹ is dat onder de patiënten met aanwijzingen voor een CAPA, de mortaliteit veel hoger was. De overleving na 90 dagen was slechts 29% bij de patiënten met CAPA en 57% bij de patiënten zonder CAPA. Overigens is het nog de vraag of er een causaal verband bestaat tussen CAPA en de hogere sterfte. Het is namelijk onduidelijk of patiënten Aspergillus hebben doordat ze als gevolg van de COVID-19 zieker zijn en het daardoor gevonden wordt, of dat ze overlijden als gevolg van de Aspergillus.

Los van deze onzekerheden blijkt een CAPA een prognostische factor te zijn, stelt Buil. “We kunnen momenteel nog geen goed onderscheid maken tussen Aspergillus-kolonisatie en invasieve infectie. Daarom wordt nu elke patiënt met aanwijzingen voor CAPA behandeld.”

Gezien de implicaties voor de prognose en de behandeling is het belangrijk om bij COVID-19-patiënten alert te zijn op een mogelijke Aspergillus-infectie, bijvoorbeeld als de patiënt achteruitgaat, maar niet duidelijk is waardoor. “In dat geval wordt een BAL gedaan”, benoemt Buil over het beleid. “Bacteriële infecties van de longen komen eigenlijk heel weinig voor bij deze patiëntenpopulatie, maar het uitsluiten van CAPA is een belangrijke indicatie.”

Referenties

1. Medicamenteuze behandeling voor patiënten met COVID-19 (infectie met SARS-CoV-2). https://swab.nl/nl/covid-19, versie 14 juli 2021.
2. Prattes J, Wauters J, Giaccobe DR, et al. ECMM CAPA Pulmonary aspergillosis in criticall ill coronavirus disease 2019 patients – a multinational study. TIMM 2021.
3. Janssen N, Nyga R, Vanderbeke L, et al. COVID-19-associated pulmonary aspergillosis (CAPA)-Incidence, potential risk factors and outcome in a multicentre, observational cohort study. TIMM 2021, P215.
4. Hoenigl M, Sprute R, Egger M, et al. The Antifungal Pipeline: Fosmanogepix, Ibrexafungerp, Olorofim, Opelconazole, and Rezafungin. 2021;81:1703-29.
5. Casadevall A, Kontoyiannis DP, Robert V. Environmental Candida auris and the Global Warming Emergence Hypothesis. mBio. 2021;12:e00360-21.
6. Van Bentum R, dos Santos CO, Kampinga G, et al. Epidemiology of candidemia in the Netherlands: an update on aetiology and antifungal susceptibility from a nationwide survey. TIMM 2021, P181.