Kinderlongarts Boony Thio (Medisch Spectrum Twente) maakt zich hard voor toepassing van mobile health (mHealth), om de patiëntenzorg efficiënter en patiëntvriendelijker te maken en de zorg te ontlasten. De Puffer-app is een bekend voorbeeld, maar als innovatie-ambassadeur heeft hij meer ijzers in het vuur.
Het is nu een jaar geleden dat Thio binnen Medisch Spectrum Twente is aangesteld als innovatie-ambassadeur. Deels een bevestiging van wat hij al deed op innovatiegebied, maar ook bedoeld om innovatie verder te brengen. “Het doel van deze benoeming is mensen bewustmaken van de grote noodzaak van innovatie”, zegt hij. “De zorg loopt door personeelstekorten en vergrijzing totaal vast, we kunnen niet doorgaan op deze manier. Technologie biedt steeds meer mogelijkheden om patiënten op een andere manier te begeleiden en behandelen. Steeds meer problemen zijn met monitoring al in de thuissituatie op te lossen. Dat geeft je als behandelaar bovendien een eerder en beter beeld van de patiënt, omdat je trends en verbanden ziet waarop je kunt anticiperen. Je kunt dus sneller diagnoses stellen; het zesde zintuig van de specialist wordt vervangen door een slim kastje.”
Thio heeft het eerste jaar van zijn nieuwe aanstelling gebruikt om te inventariseren welke innovatie-initiatieven al binnen zijn ziekenhuis bestaan. Hij heeft een centraal lab gecreëerd om mensen met innovaties bij elkaar te brengen en externe stakeholders uit te nodigen. “Te vaak komt een bedrijf dat een app heeft ontwikkeld met de vraag om het bij patiënten te testen”, zegt hij. “Dat is jammer. Je zou juist eerst bij patiënten en artsen moeten inventariseren wat het probleem is, wat je probeert op te lossen. ” Hij wil draagvlak creëren voor innovatie. “Het moet prioriteit krijgen bij elke medische beroepsgroep ”, zegt hij, “waar tijd voor vrijgemaakt moet worden. Iedereen ziet dingen waarvan hij denkt: dit kan beter en efficiënter. Ik nodig dus zorgprofessionals uit om met ideeën te komen.”
Verschil in acceptatie
Waar sommige artsen direct enthousiast zijn over zulke toepassingen, reageren andere afwachtend, terughoudend of zelfs cynisch, merkt Thio. “Dat verwachtte ik ook al”, zegt hij. “Mijn missie is ook om het niet aan ze op te dringen, maar te laten zien dat het kansen biedt om patiënten beter te behandelen met een zo gering mogelijke belasting voor de zorg en de patiënt. Zorg op afstand is geen ‘afstandelijke zorg’, wat je soms als kritiek hoort, maar juist zorg op maat. Je maakt de zorg samen met de individuele patiënt effectiever en efficiënter.”
Patiënten zijn in hun acceptatie van mHealth verder, merkt Thio. “Als kinderarts heb ik te maken met ouders van kinderen die relatief jong zijn”, vertelt hij, “zij zijn al gewend aan technologie en vaak ook al aan zelfmetingen. Maar ook oudere mensen kunnen vertrouwen opbouwen met behulp van de zekerheid die monitoring op afstand biedt. Het medisch beslisproces wordt transparanter en beter onderbouwd. Dan zul je zien dat ze gaandeweg op basis van de metingen ook zelf al stappen gaan zetten om gezondheidsproblemen te voorkomen, ze krijgen skills om hun ziekte zelf te gaan managen.”
Praktische voorbeelden
Al voor zijn benoeming als innovatie-adviseur had Thio de Puffer-app ontwikkeld voor eHealth bij kinderen met astma met behulp van thuisdiagnostiek. “Die heeft inmiddels meerdere upgrades gehad”, vertelt hij. “Het aantal gebruikers verdubbelt elk jaar en daar moet de software op aangepast worden. Er is in de regio en ook landelijk veel belangstelling voor deze app, waar we natuurlijk op in zullen gaan. Het zou verspreiding van innovatie ten goede komen als medische professionals op verschillende werkplekken actief waren, want vaak zit aan de technologie ook een workflow vast, het is niet ‘copy paste’.” Een andere innovatie waarbij Thio betrokken is, is het ACHILLES-project: een slimme handschoen voor kinderen die een infuus nodig hebben. “Echt een voorbeeld van een project waarin patiënten, ontwikkelaars, artsen en verpleegkundigen samenwerken om tot een product te komen dat een medische handeling beter en minder belastend maakt voor kinderen”, aldus Thio.
Hij is inmiddels ook alweer bezig met andere ontwikkelingen. Een sensor op de huid bijvoorbeeld om bij kinderen met overgewicht het metabolisme te meten. Hij legt uit: “Een huidsensor meet of het kind koolhydraten of vetten verbrandt met behulp van de aceton die hij produceert. Zo kan hij real-time zien welke mate van beweging voldoende is om optimaal vetten te verbranden. Dit werkt motiverend om activiteiten langer vol te houden, om op den duur weer aan te kunnen haken bij leeftijdsgenoten.” Weer een ander voorbeeld is de ‘wearable breathing trainer’, voor kinderen met problemen met de ademhaling. “Ze verliezen de controle over hun ademhaling als ze benauwd worden”, vertelt Thio. “Dit vestje helpt ze dan om de ademhaling weer onder controle te brengen door die te ‘pacen’.”
Betrouwbaar en speels
Een belangrijk uitgangspunt om bij mHealth tot succesvolle toepassing te komen, is dat de toepassing betrouwbaar moet zijn en makkelijk te gebruiken, stelt Thio. “Klachten en symptomen komen vaak onverwacht en kunnen dus thuis het best ‘gevangen’ worden, waarbij je ook inzicht krijgt over de aanleiding van de klacht. Als je zoals nu in de huidige zorg patiënten bij controleafspraken meet, waarbij er geen (ernstige) klachten zijn, mis je informatie die eigenlijk in de thuissituatie voor het oprapen ligt. Hierdoor ben je meer afhankelijk van de anamnese, die beïnvloed wordt door de perceptie van klachten.” Speciaal voor kinderen is het belangrijk als de toepassing een spelelement kent. “Kinderen zijn gek op games”, zegt Thio, “gamification is een krachtig instrument bij de Puffer-app. Longfunctie blazen is saai. Maar het wordt leuk als je een kaars kan uitblazen of een ouder kind een raket kan lanceren.”
Gebrekkige koppeling
Over één aspect van mHealth is Thio minder goed te spreken en dat is de – vaak gebrekkige – digitale interoperabiliteit tussen de ziekenhuissystemen en patiëntendossiers. “Een lastig onderwerp, maar we proberen er wel degelijk stappen in te zetten.”
Als een ander relevant ontwikkelgebied noemt Thio de inzet van mHealth bij COVID-19 of andere virale epidemieën: “We hebben heel veel geleerd tijdens de coronapandemie over zorg op afstand, dus we proberen nu het momentum vast te houden en te zorgen dat zoveel mogelijk patiënten thuis worden behandeld als dit verantwoord mogelijk is. Je wilt voorkomen dat patiënten te vroeg, te laat of onnodig in het ziekenhuis terechtkomen, wat toch nog regelmatig gebeurt. Met goed gevalideerde meetapparatuur kunnen patiënten veilig in eigen omgeving ziek zijn. Voorwaarde hierbij is wel dat er 7×24 uur adequate monitoring in het ziekenhuis is. In tegenstelling tot wat wellicht wordt gedacht, is dit geen verzwaring maar juist een verlichting van het werk in het ziekenhuis, omdat je veel meer patiënten op afstand kunt monitoren, wat je ‘span of control’ vergroot en de ziekenhuiszorg ontlast.”