AI kan niet langer worden genegeerd. Wat kunnen we met AI als het gaat om het beantwoorden van klinische vragen? In de eerste 2 edities van MedNet Gastro-enterologie leggen we een vraag voor aan EvidenceHunt. Deze AI-tool baseert zijn antwoord op bronnen uit PubMed en NICE Guidelines.
Vraag aan EvidenceHunt: Welk bewijs is er voor de effectiviteit van antidepressiva bij prikkelbaredarmsyndroom?
Algemene bevindingen:
Antidepressiva worden vaak voorgeschreven voor de behandeling van PDS, ondanks dat het bewijs voor hun werkzaamheid in sommige gevallen tegenstrijdig kan zijn. Studies hebben gekeken naar zowel tricyclische antidepressiva (TCA’s) als selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s).1-3
Systematische reviews en meta-analyses:
- Een meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde studies (RCT’s) identificeerde 32 RCT’s waarvan er 12 antidepressiva vergeleken met een placebo en 19 psychologische therapieën met controletherapie. Het relatieve risico (RR) van voortdurende PDS-symptomen met antidepressiva versus placebo was 0,66 (95% CI, 0,57 tot 0,78), met vergelijkbare effecten voor TCA’s en SSRI’s. Het benodigd aantal te behandelen (NNT) was 4.1
- Een geüpdatete analyse tot december 2013 met 48 RCT’s gaf vergelijkbare resultaten voor antidepressiva met een RR van 0,67 (95% CI=0,58-0,77), waarbij cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie, multicomponent psychologische therapie en dynamische psychotherapie allemaal effectief bleken.2
- Een volgende update tot juli 2017, die 53 RCT’s omvatte, bevestigde de werkzaamheid van antidepressiva met een RR van 0,66 (95% CI 0,57-0,76) voor symptomen van PDS en vergelijkbare effecten voor zowel TCA’s als SSRI’s.3
Specifieke soorten antidepressiva:
- In een RCT verbeterde citalopram significant buikpijn, een opgeblazen gevoel, de impact van symptomen op het dagelijkse leven en het algemeen welzijn in vergelijking met placebo.4
- Een studie over het gebruik van St. John’s wort (Sint-Janskruid) toonde aan dat dit kruid minder effectief was bij de behandeling van PDS dan placebo.5
- Amitriptyline werd onderzocht in een RCT als tweedelijnsbehandeling in de eerstelijnszorg, waarbij het superieur was aan placebo met een significante verbetering van de IBS-SSS-score bij 6 maanden (-27,0, 95% CI -46,9 tot -7,10; p = 0,0079).6
- De kosteneffectiviteit van psychotherapie en paroxetine is ook onderzocht, waarbij na 3 maanden behandeling beide therapieën leidden tot verbeteringen in fysieke aspecten van gezondheid gerelateerde kwaliteit van leven zonder extra kosten.7
Effect op hersenfunctie:
- Lage doses amitriptyline verminderden de activatie van de anterior cingulate cortex (ACC), een hersengebied relevant voor pijn en emoties, tijdens pijnlijke rectale distentie bij pds-patiënten, voornamelijk tijdens mentale stress.8
Behandeling van PDS met diarree (IBS-D):
- Een RCT met ondansetron, een 5-HT3 receptorantagonist, toonde verlichting van enkele van de meest verstorende symptomen van IBS-D, zoals losse ontlasting, frequentie en urgentie.9
Conclusie:
De evidentie wijst erop dat antidepressiva en bepaalde psychologische therapieën effectieve behandelingen zijn voor PDS. De effectgrootte lijkt stabiel over de tijd, met vergelijkbare resultaten voor TCA’s en SSRI’s. Amitriptyline in een lage dosis biedt veelbelovende resultaten in de primaire zorg als tweedelijnsbehandeling na falen van eerstelijns therapieën. Er moet echter rekening worden gehouden met variaties in studiekwaliteit en potentiële overwaardering van de effecten door gebrek aan blindering en andere studie-ontwerp issues.1-10
Referenties:
- PMID: 19001059
- PMID: 24935275
- PMID: 30177784
- PMID: 16401691
- PMID: 19809408
- PMID: 37858323
- PMID: 12557136
- PMID: 15831901
- PMID: 24334242
- PMID: 11156653
Dit is een AI-gegenereerd rapport door de aankomende premium versie van EvidenceHunt. Ga naar https://evidencehunt.com/?origin=springer en maak gratis een online account aan. Je ontvangt dan bij lancering van de premium versie een kortingscode voor 25% per e-mail.