Cardiovasculaire problemen kunnen op de lange termijn een complicatie zijn van de behandeling van hodgkinlymfoom. Nederlandse onderzoekers ontwikkelden een model voor het voorspellen van het risico op deze problemen. Het model kan overlevenden van hodgkinlymfoom identificeren die baat hebben bij gerichte screening en preventieve behandeling van hartproblemen. De studie is recent gepubliceerd in de Journal of Clinical Oncology.
Modellen voor het voorspellen van het absolute risico op cardiovasculaire aandoeningen als gevolg van oncologische behandeling richten zich vooral op overlevenden van kinderkanker. De Nederlandse onderzoeksgroep wilde een model ontwikkelen voor coronaire hartziekte (CHD) en hartfalen (HF) bij adolescenten en volwassenen na behandeling van hun hodgkinlymfoom. Zij gebruikten daarvoor data van een multicenter cohort van 1.433 5-jaarsoverlevenden, die op de leeftijd van 18-50 jaar waren gediagnosticeerd en tussen 1965 en 2000 waren behandeld.
Opzet studie
De geraadpleegde data gingen over de toegediende chemotherapie, volumes en doses radiotherapie en cardiovasculaire follow-up. Met specifieke rekenmodellen werden cumulatieve incidenties geschat voor CHD en HF, waarbij ook risico’s op andere doodsoorzaken werden meegenomen. Als voorspellers werden gebruikt leeftijd bij hodgkindiagnose, geslacht, roken, radiotherapie en behandeling met anthracyclines. Externe validatie van het model gebeurde met behulp van een Canadees cohort van 708 hodgkinoverlevenden van eveneens 18-50 jaar bij diagnose, die waren behandeld tussen 1988 en 2004.
Na een gemiddelde follow-up van 24 jaar hadden 341 overlevenden CHD ontwikkeld en 102 HF. Het model voorspelde deze complicaties voor 20 en 30 jaar na behandeling met matige tot goede algehele kalibratie en matige discriminatie (AUC’s 0,68-0,74). Dit werd bevestigd met externe validatie. Op basis van het ontwikkelde model varieerde het 30-jarig risico van 4% tot 78% voor CHD en 3% tot 46% voor HF, afhankelijk van risicofactoren.
Bron:
De Vries S, Haaksma ML, Jóźwiak K, et al. Development and Validation of Risk Prediction Models for Coronary Heart Disease and Heart Failure After Treatment for Hodgkin Lymphoma. J Clin Oncol. 2023;41:86-95.
Commentaar eerste auteur Simone de Vries, epidemioloog Zorginstituut Nederland
“Ik heb mijn onderzoek gedaan bij de afdeling Epidemiologie van het Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam. Daar wordt al lange tijd onderzoek gedaan naar late effecten van de behandeling van hodgkinlymfoom. Daarover zijn al veel studies gepubliceerd. Late effecten zijn relevant om te onderzoeken, omdat hodgkinlymfoom op jonge leeftijd voorkomt en goed te genezen is. Uit meerdere studies is gebleken dat deze patiënten een risico hebben op hart- en vaatziekten. Daarom wilden we een risico-predictiemodel ontwikkelen voor coronaire hartziekte en hartfalen, met karakteristieken van de patiënt en diens behandeling.
Het bestudeerde cohort is gevolgd vanaf het moment van diagnose. De deelnemers zijn gediagnosticeerd van 1965 tot 2000, in 5 ziekenhuizen in Nederland. We hebben in medische statussen gekeken naar follow-upgegevens en we hebben ook data gebruikt van de huisartsen van deze patiënten die al voor eerder onderzoek naar hart- en vaatziekten waren aangeschreven. De follow-up in onze studie is tot 2015.
We wisten al dat behandelde hodgkinpatiënten een verhoogd risico hebben op hartproblemen. In onze studie hebben we specifiek de patiëntkarakteristieken en behandelgegevens kunnen omzetten naar een individueel risico. Een behandelaar kan nu het risico na een bepaalde follow-upduur uitrekenen op basis van leeftijd van de patiënt, hoeveelheid bestraling op het mediastinum en dosis anthracyclines. Bestraling op het mediastinum is een risicofactor omdat daarbij het hart in het bestralingsveld ligt. En anthracyclines spelen op langere termijn een rol bij het ontstaan van hartfalen. Validatie van het CHD-model in het Canadese cohort liet zien dat het daar net zo goed werkt als met onze eigen data. Dus het model kan ook in andere settings worden gebruikt.
We hebben 2 versies gepubliceerd van ons model: een simpel model en een dosismodel. Het simpele model is voor radiotherapie gebaseerd op de velden, het dosismodel specifiek op de bestralings- en anthracyclinedosis. In sommige situaties is het simpele model wellicht makkelijker toepasbaar, bijvoorbeeld als de gegevens daarvoor eerder beschikbaar zijn. De modellen zijn gepubliceerd op Evidencio.com, het platform voor modellen voor risicopredictie. Daar kan een behandelaar de patiëntgegevens invullen, waarmee meteen het cumulatieve risico wordt berekend voor een aangegeven tijdshorizon.
In principe blijven hodgkinpatiënten in follow-up. Dat gebeurt bij de BETER-poliklinieken, de landelijke infrastructuur voor nazorg aan patiënten die hodgkinlymfoom hebben overleefd. In dat kader zijn onze modellen goed te gebruiken, bijvoorbeeld om te besluiten om een patiënt iets minder vaak of juist vaker te volgen. Een patiënt met verhoogd risico op hartcomplicaties kan ook leefstijladviezen krijgen om de kans op een laat effect op het hart te verkleinen.”
De modellen zijn gepubliceerd op www.evidencio.com/specialties/epidemiology