Twee opleidingsklinieken voor reumatologie in de regio Oost-Nederland hebben de opleiding op een nieuwe manier georganiseerd. Pluspunt van de verandering is met name dat een aios een patiënt nu langer kan volgen en begeleiden. Reumatoloog Elien Mahler, opleider in de Sint Maartenskliniek in Nijmegen, vertelt over het hoe en waarom van de nieuwe opzet.
De Sint Maartenskliniek is samen met het Radboudumc (Nijmegen) en Rijnstate (Arnhem) opleidingskliniek voor reumatologie in de regio Oost-Nederland. Ontwikkelingen in de afgelopen jaren waren aanleiding voor het anders opzetten van opleidingsprogramma voor aios reumatologie. “In 2017 is de klinische patiëntenzorg verplaatst van de Sint Maartenskliniek naar het Radboudumc”, vertelt Mahler. “Het Radboud ziet als academisch ziekenhuis andere patiëntengroepen dan de perifere Sint Maartenskliniek. In het Radboud kwam de focus meer bij systeemziekten te liggen, waardoor sinds 2019 veel patiënten met andere reumatische aandoeningen niet meer naar dat centrum gaan. In de academie zagen aios dus minder patiënten met algemene reumatologie. In de Sint Maartenskliniek hebben we daarin juist veel expertise. We wilden daarom meer gebruikmaken van elkaars sterke punten.”
Geen ‘knip’ meer
En er was nog een aanleiding: in de opleidingsvisitatie van 2016 kwam zowel in het Radboud als in de Sint Maartenskliniek de wens naar voren dat aios de patiënt langer zou kunnen volgen. Voorheen was een aios anderhalf jaar in de Sint Maartenskliniek en anderhalf jaar in het Radboud. “Halverwege de opleiding was er dus een knip, waardoor een aios niet meer dezelfde patiënten kon volgen”, legt Mahler uit. “Omdat we in de reumatologie patiënten vaak lang begeleiden, is het leerzaam voor aios om dat al tijdens de opleiding te doen. Dan zie je ook bijvoorbeeld het falen op bepaalde middelen waardoor je moet nadenken over een volgende stap. Dat kwam niet voldoende tot uiting in het oude opleidingsprogramma. Dus dat aspect wilden we ook vormgeven in de opleiding.”
De opleiders en plaatsvervangend opleiders van de 2 ziekenhuizen hebben daarom in 2018 een projectgroep gevormd, met ook 2 aios. Samen bespraken zij mogelijkheden om de wensen vorm te geven in de opleiding. Daaruit kwam een nieuw opleidingsplan: de aios start met 6 maanden polikliniek in de Sint Maartenskliniek, daarna 2 maanden Radboudumc om het ziekenhuis te leren kennis en als voorbereiding op diensten aldaar. Aansluitend doet de aios minimaal 1 dag per week poliklinisch werk in de Sint Maartenskliniek, wat doorloopt tot het eind van de opleiding. “Op andere dagen werkt de aios in het Radboudumc, met eventueel extra dagen in de Sint Maartenskliniek bij bijvoorbeeld de echo-profilering die bij ons plaatsvindt”, aldus Mahler. “Het traject kan dus individueel worden aangepast.”
Flexibiliteit
De eerste aios is enkele jaren geleden in het nieuwe traject gestart en zal binnenkort de opleiding afronden. De persoonlijke leerdoelen blijven uiteraard belangrijk, zodat flexibiliteit in de opleiding nodig blijft. “Als een aios later perifeer of juist academisch wil gaan werken, kunnen we het programma daarop afstemmen”, geeft Mahler als voorbeeld. “Het programma ligt niet strikt vast, maar in de basis is het wel zoals we het nu hebben beschreven. Vanuit de inhoud van de opleiding voor de aios hebben we deze zo goed mogelijk afgestemd op de ontwikkelingen in onze regio. We hebben ook het advies van de visitatiecommissie uit 2016 verwerkt, zodat een aios een patiënt langere tijd begeleidt.”
In september 2021 werden de opleidingen in beide ziekenhuizen gevisiteerd. Vooraf zijn de betreffende instanties geïnformeerd over de veranderingen. Daarop zijn de 2 ziekenhuizen op verschillende dagen bezocht door dezelfde visitatiecommissie. “Het was best spannend”, blikt Mahler terug. “We hadden veel werk gehad aan de verandering, en toen werd die getoetst. We hebben wel steeds contact gehouden met de instanties en gezorgd dat de opleidingseisen en de kwaliteit van de opleiding in de overgangsfase geborgd bleven. Bij alle voortgangsgesprekken en vergaderingen was dit een agendapunt. We hebben continu besproken wat goed gaat en wat beter kan.”
Zeer te spreken
Het verslag van de visitaties kwam medio 2022. De visitatiecommissie was zeer te spreken over de manier waarop de verandering was aangepakt en tot stand gebracht, samen met aios. De nieuwe opzet werd gezien als voorbeeld voor regionaal inrichten van de opleiding. “We waren heel blij met deze uitkomst”, aldus Mahler. “Het bevestigde ons idee dat we iets goeds in gang hadden gezet. Het nadeel is wel dat de logistiek voor de opleidingsklinieken ingewikkelder is geworden. In de Sint Maartenskliniek hebben wij de aios lange tijd maar 1 dag per week. En in het Radboudumc is de aios die dag niet aanwezig. Dat is logistiek inderdaad een uitdaging.”
Een ander knelpunt is dat de aios in de verschillende ziekenhuizen met verschillende patiëntendossiers werkt. Epd-systemen zijn in Nederland nog niet aan elkaar gekoppeld. “Het werken met verschillende epd’s is voor aios nu ingewikkelder dan voorheen. Aios zelf hebben al aangegeven dat het inderdaad lastiger is maar dat zij de inhoudelijke meerwaarde belangrijker vinden. En de andere kant is dat een aios ervaring opdoet met zowel Epic als HiX, de 2 belangrijkste epd-systemen in ons land.”
Prettig
Aios zijn over het algemeen positief over de nieuwe opzet. Het is voor iedereen wennen, maar volgens Mahler overheerst het gevoel dat ze er blij mee zijn. “Met name omdat zij een patiënt nu langer kunnen volgen. Dat stuk misten ze voorheen. Als je aan een reumapatiënt een middel voorschrijft, duurt het enkele maanden voordat je het effect ervan goed kunt beoordelen. En als het nodig is om van medicatie te wisselen, gaat daar ook weer tijd overheen. Nu kunnen zij de patiënt langere tijd begeleiden. Ook voor de patiënt is dat prettig.”
Mahler is blij met de nieuwe opzet van de opleiding. Die sluit volgens haar beter aan bij wat een aios nodig heeft. Met name het langer kunnen volgen van een patiënt is een belangrijk winstpunt: “Zelf heb ik dat wel gemist tijdens mijn opleiding. Als aios draag je op een gegeven moment een patiënt over aan een volgende aios en ga je zelf naar een ander ziekenhuis. Daar zie je nieuwe mensen en het duurt een tijdje voordat je hen kent en hun omstandigheden weet. Ik heb altijd gedacht: wat zou het fijn zijn voor de aios als we dat anders kunnen organiseren. Dat hebben we nu beter kunnen vormgeven.”
Opleidingsvergaderingen
De ervaringen met de nieuwe opzet van de opleiding komen steeds aan de orde in de opleidingsvergaderingen. Die zijn 4 keer per jaar: 2 keer lokaal apart in de Sint Maartenskliniek en het Radboudumc, en 2 keer plenair met alle aios’en en opleidingsgroepen samen. Ook dat is een verandering. Elien Mahler: “Elke keer komen er punten uit die we kunnen aanpakken, waardoor de opzet steeds beter wordt. Momenteel praten we bijvoorbeeld over de logistieke veranderingen wat betreft aios-bezetting. Die spelen weliswaar in beide ziekenhuizen, maar het Radboudumc ondervindt hiervan meer hinder. Daar wordt een aios gemist op de dag dat die bij ons werkt. We zijn nu aan het zoeken naar mogelijke veranderingen hierin, zonder afbreuk te doen aan de inhoudelijke verbetering van de opleiding. Ook afwezigheid vanwege bijvoorbeeld vakantie is nu iets ingewikkelder. Hoe geeft de aios de afwezigheid door? Hoe zorgen we ervoor dat de afwezigheid op beide locaties bekend is? We hebben afspraken gemaakt over de afstemming daarover.”