In veldonderzoek naar de werking van een malariavaccin zag een internationale groep onderzoekers, onder meer uit het Radboudumc, een opmerkelijk effect, namelijk dat het vaccin een bredere respons genereert tegen malaria-eiwitten dan dat in het vaccin zitten.
Mosquirix (RTS,S/AS01E) is het eerste vaccin dat door de Wereldgezondheidsorganisatie wordt aanbevolen voor gebruik bij Afrikaanse kinderen om malaria te voorkomen. Dit vaccin richt zich op Plasmodium falciparum, zoals bekend de dodelijkste malariasoort bij de mens.
Benjamin Mordmüller van de afdeling Medische Microbiologie van het Radboudumc heeft samen met het MAL076 Vaccine Immunology Consortium en Antigen Discovery Inc. onderzoek gedaan naar de werking van het vaccin in de praktijk. De onderzoekers hebben bij meer dan 2000 kinderen die deelnamen aan een fase III-studie gekeken naar de ontwikkeling van immuunreacties tegen 1000 malaria-antigenen.
Opmerkelijk genoeg zagen de onderzoekers dat er niet alleen sterke reacties tegen de ingespoten eiwitten ontstonden, maar ook tegen malaria-eiwitten die geen onderdeel vormden van het vaccin. Ze denken dat de bredere bescherming misschien ontstaat door een kruisreactie. Daarbij maakt het lichaam niet alleen antilichamen aan tegen de ingespoten eiwitten, maar ontstaat er op een nog niet opgehelderde manier een veel bredere afweerreactie. Deze off-target reactie trad op bij ongeveer de helft van de deelnemers. De herkende eiwitten vertonen geen duidelijke gelijkenissen met het vaccin.
Bronnen:
Macià D, Campo JJ, Moncunill G, et al. Strong off-target antibody reactivity to malarial antigens induced by RTS,S/AS01E vaccination is associated with protection. JCI Insight. 2022;7:e158030.