Dr. M.D.P. (Misha) Luyer, oncologisch chirurg in het Catharina Ziekenhuis, werd per 1 mei 2023 benoemd tot hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Zijn specialisatie is Health Technology in Oncological Surgery. Onlangs sprak hij zijn oratie uit. Aan MedNet Oncologie vertelt hij over zijn (talloze) plannen.
“Technologie is onderdeel van alles wat we doen”, vertelt Luyer. “Mijn doel is om nieuwe technologie in het ziekenhuis te brengen, want daar is veel te winnen.” Met zijn leerstoel wil hij de kloof tussen technologie en gezondheidszorg overbruggen. “Neem alleen al de telefoon. In het ziekenhuis ben ik uiteraard bereikbaar op mijn mobiele telefoon, maar mijn sein gaat nog via een DECT-telefoon uit de vorige eeuw.”
Artificial intelligence
Wie aan technologie denkt, kan tegenwoordig niet om artificial intelligence (AI) heen. Deze veelbelovende techniek kan in de kliniek worden ingezet voor bijvoorbeeld het opsporen en karakteriseren van alvleesklierkanker. Luyer werkt aan een aantal studies die dit mogelijk moet maken. “Ik maak me geen zorgen dat AI ‘alles’ gaat overnemen of een verkeerde diagnose stelt. Ik zie het niet als een black box waar simpelweg een ‘ja’ of een ‘nee’ uitkomt, maar als een beslisondersteunend systeem, een tweede mening van een expert. Wij artsen blijven altijd verantwoordelijk.”
De e/MTIC (Eindhoven MedTech Innovation Center) onderzoeksgroep, een samenwerking tussen onder andere het Catharina Ziekenhuis, de TU/e en Philips, heeft de afgelopen jaren een algoritme ontwikkeld dat alvleesklierkanker kan herkennen. “Dit zelflerende algoritme wordt steeds beter, en gaan we in het ziekenhuis verder testen op effectiviteit.”
Binnen 10 jaar gaan we enorme veranderingen op dit gebied zien, denkt Luyer, ook in de spreekkamer. “Er is al technologie beschikbaar om met een microfoon in het midden een gesprek met de patiënt te voeren, waarbij AI een gestructureerd verslag maakt, inclusief differentiaaldiagnose. Nu is het nog niet heel goed, maar er gaat een tijd komen dat we denken: dat had ik zelf niet beter kunnen doen. Daar ben ik van overtuigd.”
Marginal gains
Rode draad in zijn oratie is het wielrennen. In 2019 reisde hij met een grote groep van het Catharina Kanker Instituut af naar Frankrijk om de Alpe d’Huez op te klimmen. Hij had intensief getraind op de Tacx, een rollerband die verbonden is met zijn computer. “Ik volgde het beste trainingsschema, reed op een carbonfiets met nieuwe fietscomputer, droeg nieuwe sokken die waren getest in een windtunnel. Het was een prachtige ervaring.” Bij zijn eerste beklimming van de Alpe D’Huez in 2007 was hij veel minder goed voorbereid. “Dat was afzien.”
Volgens Luyer geldt voor een zware operatie hetzelfde als voor wielrennen. “Elke procentuele verbetering die je kunt maken op elk onderdeel van het proces, leidt uiteindelijk tot een enorme winst. Ik geloof niet in 1 pil of 1 nieuwe methode, maar wel in veel marginale verbeteringen, oftewel ‘marginal gains’. Het zijn juist de vele kleine dingen bij elkaar die ervoor zorgen dat de zorg steeds beter wordt.”
Een slokdarmkankeroperatie is een zware ingreep. Als patiënten fitter de operatie ingaan, komen ze er beter uit. Dit is het uitgangspunt van het PREPARE-programma, dat patiënten optimaal voorbereidt voor een slokdarmoperatie en ook na de operatie doorgaat. Uit onderzoek van Luyer en zijn collega’s blijkt dat patiënten die het programma volgen, beter herstellen. Ze ervaren minder complicaties en de sterfte na de operatie is lager. Luyer benadrukt: “Het Catharina Ziekenhuis heeft landelijk gezien de beste uitkomsten bij slokdarmoperaties. Dit succes heeft alles te maken met deze marginal gains.”
Maar net als in de wielersport is er altijd ruimte voor verbetering. Neem bijvoorbeeld bietensap, iets wat Luyer zelf bij het fietsen gebruikt. “Er zijn wetenschappelijke artikelen die laten zien dat nitraat in bietensap de zuurstofopname in de spieren verbetert en daarmee het uithoudingsvermogen vergroot.” Luyer bedacht op de fiets: misschien werkt bietensap ook bij een operatie. Tot nu toe is er geen subsidieverstrekker die er heil in ziet, daarom voeren ze op eigen kracht een studie uit.
Neuromodulatie
Naast het optimaliseren van de zorg rondom de operatie, is ook het actief bevorderen van het herstel van groot belang. Al sinds zijn promotietijd onderzoekt Luyer in welke mate je de afweerreactie die je na een operatie krijgt, kunt beïnvloeden. “Het ideaal zou zijn om het lichaam te laten weten dat er in deze situatie geen gevaar is en dat een reactie dus niet nodig is. De afgelopen jaren is bekend geworden dat deze ontstekingsreactie te beïnvloeden is via het autonome zenuwstelsel. Neuromodulatie, het stimuleren van interne zenuwen, is veelbelovend maar staat nog in de kinderschoenen.”
Eerder hebben Luyer en zijn collega’s aangetoond dat het eten van vetrijke voeding het autonome zenuwstelsel kan activeren en op die manier de ontstekingsreactie kan beïnvloeden. “Dit effect werd waargenomen bij verschillende experimentele studies en bij gezonde vrijwilligers, maar hebben we helaas niet kunnen aantonen in een grootschalig onderzoek met patiënten. We weten niet goed hoe dit komt.”
In dierstudies is inmiddels aangetoond dat het dempen van de ontstekingsreactie via neuromodulatie de uitkomsten na de operatie kan verbeteren. In een eerste studie bij mensen hebben Luyer en zijn collega’s laten zien dat het stimuleren van de miltzenuw veilig en haalbaar is, en resulteert in minder ontsteking. “De volgende stap is het verder onderzoeken van dit effect in een klinische studie.”
Uitdagingen
Naast alle mogelijkheden die nieuwe technologieën bieden, staan we voor aanzienlijke uitdagingen, aldus Luyer. “Voor effectieve testen en het verbeteren van AI is een enorme hoeveelheid data vereist, waarbij het essentieel is om de privacy te waarborgen. Dit vraagt om slimme oplossingen.”
Als tweede uitdaging noemt hij de communicatie tussen systemen, artsen en ziekenhuizen. “Met de groeiende concentratie en netwerkzorg wordt dit steeds nijpender. Momenteel zijn er meerdere niet-verenigbare elektronische patiëntendossiers beschikbaar, en privacyregels maken het soms onmogelijk om patiëntinformatie veilig te delen.”
In de praktijk
Nu Luyer is aangesteld als hoogleraar ziet zijn dagelijkse routine er niet opeens heel anders uit. “Ik ging al regelmatig op en neer naar de Technische Universiteit Eindhoven. Mijn werkzaamheden in het Catharina Ziekenhuis zijn niet ingrijpend veranderd. Patiëntenzorg staat voorop, zeker in een perifeer ziekenhuis als het Catharina. Wetenschap is geen kerntaak en dit werk gebeurt daarom tussendoor en in de avonduren. Met het hoogleraarschap is er gelukkig meer structuur in deze activiteiten gekomen.”
CV Misha Luyer
Na het afronden van zijn opleiding Geneeskunde aan de Radboud Universiteit Nijmegen, startte Misha Luyer zijn promotie aan de Universiteit Maastricht. In 2005 combineerde hij een promotie met zijn chirurgische opleiding (AGIKO) en hij behaalde zijn doctorstitel in 2006 met een proefschrift over ‘The nutritional reflex; influencing gut barrier function and inflammation’. Na het afronden van zijn chirurgische opleiding begon hij in 2010 als fellow in het Catharina Ziekenhuis Eindhoven en werd hij daar maatschapslid in 2012. Zijn onderzoek richt zich op het verbeteren van de zorg bij complexe chirurgie, variërend van prehabilitatie en minimaal invasieve chirurgie tot het versneld herstelprogramma, met een speciale focus op maag-, slokdarm- en pancreaschirurgie. Als zodanig heeft hij aan verschillende onderzoeken deelgenomen en ook zelf geïnitieerd, subsidies verkregen en meerdere promovendi begeleid. Als onderdeel van het Eindhoven Medtech Innovation Center (e/MTIC) werd hij in 2021 aangesteld aan de Faculteit Electrical Engineering van de TU/e. Hij heeft meer dan 250 artikelen gepubliceerd, bijgedragen aan diverse hoofdstukken in boeken en staat vermeld op verschillende octrooiaanvragen.