Behandeling met antibiotica is niet van invloed op de opnameduur, complicaties of bijwerkingen bij patiënten met ongecompliceerde acute diverticulitis. Dat pleit ervoor om deze patiënten niet met antibiotica te behandelen, zo concludeert een onderzoeksgroep uit Australië en Nieuw-Zeeland na een gerandomiseerde dubbelblinde ‘non-inferiority’-studie. Het is de eerste placebogecontroleerde studie naar toepassing van antibiotica in deze patiëntengroep. De studie wordt binnenkort gepubliceerd in Clinical Gastroenterology and Hepatology en staat intussen online.
Behandeling met antibiotica is in veel landen standaardzorg voor patiënten met ongecompliceerde acute diverticulitis. Maar hiervoor bestaat weinig bewijs. De Nederlandse richtlijn adviseert om bij deze patiënten (Hinchey 1) niet routinematig antibiotica voor te schrijven. In de studie in Australië en Nieuw-Zeeland deden 180 patiënten mee die waren opgenomen vanwege ongecompliceerde acute diverticulitis (Hinchey graad 1a). Zij kregen gedurende 7 dagen antibiotica (n = 85) of placebo (n = 95). Het primaire eindpunt was de verblijfsduur in het ziekenhuis. Secundaire eindpunten waren onder andere het optreden van bijwerkingen, heropname in het ziekenhuis, verandering in serummarkers voor ontsteking en pijnscores op 12 en 24 uur.
Geen verschil
Er werd tussen de 2 groepen geen significant verschil gevonden in gemiddelde opnameduur. Deze was 40,0 uur (spreiding 24,4-57,6 uur) voor de antibioticagroep en 45,8 uur (26,5-60,2) voor de placebogroep. Ook de secundaire eindpunten vertoonden geen significant verschil: het optreden van bijwerkingen (12% voor beide groepen), heropname in het ziekenhuis binnen een week (6% voor de placebogroep, 1% voor de antibioticagroep) en heropname binnen 30 dagen (6% voor de placebogroep, 11% voor de antibioticagroep).
De onderzoekers concluderen dat behandeling met antibiotica de opnameduur niet verkort. Dat is volgens hen het sterkste bewijs tot nu toe om patiënten met ongecompliceerde acute diverticulitis niet met antibiotica te behandelen.
Commentaar dr. Bryan van de Wall, algemeen chirurg/traumachirurg, Kantonnale Ziekenhuis Luzern (LUKS), Zwitserland
“De conclusie uit deze studie is dat placebo en antibiotica gelijkwaardig zijn wat betreft opnameduur, complicaties en bijwerkingen in de eerste 30 dagen na een diverticulitis-episode. Behandeling met antibiotica betekent extra kosten, maar levert dus niets op. Aanwijzingen daarvoor waren er al uit eerdere studies, waarbij ik ook zelf betrokken ben geweest. In mijn huidige werk zie ik op de SEH nog steeds veel patiënten met diverticulitis.”
“Ik heb mijn opleiding gedaan in Nederland en ben gepromoveerd op diverticulitis. Tijdens mijn specialisatie wilden we vanuit Amersfoort een studie doen naar wel of niet opereren bij chronische klachten na diverticulitis. We waren ook bezig een studie op te zetten naar wel of geen antibiotica bij diverticulitis, maar in Amsterdam zou zo’n studie ook gaan plaatsvinden. Er gebeurde dus veel tegelijkertijd. Daarom hebben we contact gezocht met elkaar en is een grote studiegroep voor diverticulitis ontstaan met het Meander MC, AMC en Erasmus MC. Gezamenlijk deden we de studie-aanvragen en die werden allemaal gehonoreerd. Ik was hoofdonderzoeker vanuit het Meander MC en uiteindelijk is dat tussen 2010 en 2012 mijn promotieonderzoek geworden. Destijds was er één studie uit Scandinavië uit 2007, waarin geen verschil werd gevonden tussen wel of niet behandelen met antibiotica. Maar dat was een observationele studie. Daarna zijn in Nederland en Zweden twee gerandomiseerde studies gedaan voor wel of geen antibiotica bij ongecompliceerde acute diverticulitis. De Australische studie gaat daarop verder door de non-inferiority van placebo te testen. Deze studie kijkt vanuit het perspectief van het ziekenhuis, terwijl eerdere studies vanuit patiëntperspectief keken naar ‘time to recovery’.”
“Gezien de eerdere studies was de huidige uitkomst wel te verwachten, dus het is een mooie bevestiging van de eerdere resultaten. Het gaat wel uitsluitend over ongecompliceerde diverticulitis. De situatie is anders bij diverticulitispatiënten met bijvoorbeeld een abces, hoge koorts en hoge ontstekingswaarden. Bij die patiënten durft denk ik niemand het aan om geen antibiotica te geven. Voor deze patiëntengroep bestaat nog weinig bewijs of antibiotica wel of niet nodig zijn.”
“Nederland is altijd al terughoudend met antibiotica, en ook bij ongecompliceerde acute diverticulitis bestond al het gevoel dat antibiotica niet nodig zijn. Dus voor de Nederlandse praktijk zal deze publicatie niet veel veranderen. Maar in andere landen wordt wel vaak antibiotica gegeven, bijvoorbeeld mediterrane landen en ook Zwitserland waar ik nu werk. Ik denk dat voor deze landen nu wel verandering gaat komen. Als verschillende gerandomiseerde studies erop wijzen dat antibiotica niet nodig zijn, dan kun je daar niet meer omheen.”
Bron:
Jaung R, Nisbet S, Gosselink MP, et al. Antibiotics Do Not Reduce Length of Hospital Stay for Uncomplicated Diverticulitis in a Pragmatic Double-Blind Randomized Trial. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 2020. In press.