Op 19 april 2024 promoveerde M.A. (Maud) Tjerkstra in de middeleeuwse Agnietenkapel, de bakermat van de Universiteit van Amsterdam, op haar proefschrift ‘Towards rational treatments in subarachnoid haemorrhage’. Prof. dr. W.P. Vandertop en prof. dr. D. Verbaan waren de promotoren, dr. B.A. Coert en dr. R. Post de copromotoren. Momenteel werkt Tjerkstra in het Amsterdam UMC als neurochirurg in opleiding.
Wat was het doel van je promotieonderzoek?
Met mijn promotieonderzoek heb ik verschillende strategieën onderzocht om de zorg voor patiënten met een subarachnoïdale bloeding (SAB) te verbeteren. Er wordt wereldwijd veel onderzoek gedaan naar behandelingen die de klinische uitkomst na een SAB verbeteren. Soms worden behandelingen reeds wereldwijd toegepast, zonder dat daar wetenschappelijk bewijs voor is. Met mijn promotieonderzoek heb ik 2 dergelijke, controversiële, behandelingen voor SAB-patiënten onderzocht. Er bleek geen lange termijn klinisch voordeel van de 2 toegepaste behandelingen. In het bijzonder bleek een van de behandelingen zelfs een nadelig effect op de klinische uitkomst van de SAB-patiënten te hebben. Om die reden werd het toepassen van deze behandelingen afgeraden. Vervolgens ben ik op zoek gegaan naar waar we ons, als klinisch onderzoekers, met het streven om de uitkomst van SAB-patiënten te verbeteren, dan op moeten richten. Hiervoor deed ik uitgebreid biomarkeronderzoek, met als doel een geschikte marker te vinden voor predictie, diagnostiek en/of preventieve dan wel therapeutische behandeling van een veelvoorkomende complicatie van een SAB: delayed cerebral ischemia (DCI).
Wat wil jij dat de klinische dokter van jouw onderzoek weet?
Dat het toedienen van tranexaminezuur na een SAB voor een slechtere uitkomst op lange termijn zorgt. Dat men, op basis van gebrek van wetenschappelijk bewijs dat klinische effectiviteit van hypertensie-inductie aantoont, ook kan overwegen om geen hypertensie-inductie te geven in het geval van delayed cerebral ischemia na een SAB. Dat hypercoagulabiliteit op basis van ROTEM-stollingsprofielen excellente predictieve testkarakteristieken heeft voor het voorspellen van een slechte uitkomst na een SAB. En dat een combinatie van biomarkers, in het bijzonder de ROTEM-stollingsprofielen en bloedplaatjes RNA-profielen, mogelijk kan helpen bij het stratificeren van patiënten met een SAB met een laag risico op DCI, waardoor vroeger ontslag mogelijk is.
Wat was het meest frustrerende onderdeel van je onderzoek?
Tijdens het schrijven van het eerste deel van mijn proefschrift was het soms frustrerend, maar tegelijkertijd uitermate interessant en fascinerend, om te merken dat dokters zich in grote mate vasthouden aan hun persoonlijke ervaring en intuïtie – zelfs als onderzoeksdata een tegenovergesteld effect laten zien. Dit blijkt ook uit de welbekende evidence-to-practice gap van 17 jaar! Implementatiewetenschap lijkt cruciaal in het overbruggen van deze kloof tussen onderzoek en praktijk.
Welk moment/inzicht bracht een doorbraak?
De negatieve bevindingen van de ULTRA-trial, een multicenter gerandomiseerd onderzoek naar het toedienen van ultra-vroeg en kortdurend tranexaminezuur bij SAB-patiënten, hebben wereldwijd tot protocolaanpassingen geleid. De resultaten van de trial zijn ook in een Australische podcast besproken. Dat is toch wel erg leuk voor onze onderzoeksgroep.
Wat is de vervolgvraag die voortkomt uit jouw onderzoek?
In het tweede deel van mijn proefschrift richt ik mij met name op het vinden van biomarkers die kunnen bijdragen aan vroege herkenning van delayed cerebral ischemia. Uit mijn onderzoeken blijkt dat het onwaarschijnlijk is dat een individuele biomarker een nauwkeurige predictor zal zijn voor de complexe, multifactoriële pathofysiologie van DCI. Het is waarschijnlijker dat een combinatie van biomarkers, bijvoorbeeld de biomarkers die in mijn proefschrift als veelbelovend zijn bevonden, tot meer nauwkeurigheid zal leiden. De vervolgvraag luidt dan ook: Is een gecombineerde biomarker read-out in staat om DCI accuraat te voorspellen.
Wat neem je zelf mee uit jouw promotieonderzoek? Wat zijn jouw volgende stappen?
De aanhouder wint, zowel in het verder onderzoeken van de effectiviteit van hypertensie-inductie als in het vinden van geschikte biomarkers voor het voorspellen van delayed cerebral ischemia. Mijn doel is om een multicenter clustered randomized controlled trial voor hypertensie-inductie op te zetten en de zoektocht naar biomarkers voor DCI te continueren.