Real-worldevaluatie in PATH-project werpt licht op ontwikkeling moleculair testen

Delen via:

De aandacht verschuift van single-gene-testing naar next-generation-sequencing (NGS) bij patiënten met stadium IV niet-kleincellige longkanker (NSCLC), blijkt uit deelonderzoek binnen het PATH-project. Toch is er nog zeker ruimte voor verbetering, concludeert Lieneke Steeghs, die als postdoctoraal onderzoeker bij het onderzoek betrokken was en nu in opleiding is tot klinisch moleculair bioloog in de pathologie.

Een jaar geleden publiceerde de NOS een nieuwsbericht onder de kop ‘Honderden longkankerpatiënten overleden zonder dat ze de beste kankerbehandeling kregen’.1 De strekking van het artikel: er bestaat nog veel te veel variatie in de inzet, uitvoering en interpretatie van de onderzoeken naar specifieke mutaties op basis waarvan een doelgerichte behandeling kan worden geboden. 

Als onderdeel van het PATH-project (zie kader) verrichtte een onderzoeksgroep een real-world-evaluatie van alle beschikbare gegevens over de periode 2017-2019 van patiënten met stadium IV niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) over moleculair testen en de therapiekeuze.2 Bevestigen de uitkomsten van dit onderzoek de stelling van de NOS? “We laten op basis van onze data zien dat er op het gebied van moleculair testen voor longkankerpatiënten veel goed gaat, maar dat er inderdaad ook ruimte voor verbetering is”, zegt Steeghs. 

Opvallend gat

Het onderzoek maakt die beschikbare ruimte voor verbetering inderdaad duidelijk. Voor adenocarcinoom werd in de onderzoeksperiode in 85% van de patiënten een moleculaire test uitgevoerd. Voor NSCLC niet anders gespecificeerd (NOS) was dit met 60,4% een stuk lager. Bij plaveicelcelcarcinoom werd moleculaire diagnostiek verricht bij 7,4% van de patiënten, waarbij tevens relevante afwijkingen werden vastgesteld. 

Steeghs vertelt: “Kort gezegd zien we dat veel patiënten moleculaire diagnostiek krijgen en op basis daarvan ook doelgerichte therapie, maar de data laten ook beperkingen zien op het niveau van testen en therapieselectie. Voor de EGFR en ALKmutaties is het beeld al behoorlijk goed, maar voor veel andere mutaties zien we toch echt nog een behoorlijk gat. En zelfs voor EGFR geldt dat één op de zes patiënten geen moleculaire test krijgt en dat waar dit wel gebeurt toch één op de negen nog geen doelgerichte therapie krijgt. Dat zijn bij elkaar opgeteld best serieuze aantallen. Bij de andere biomarkers, die overigens ook zeldzamer zijn, is het beeld dus nog minder goed. Natuurlijk zal dit bij een deel van de patiënten verklaard kunnen worden door ontbreken van geschikt materiaal voor een moleculaire test of te slechte performancestatus, maar dat verklaart toch niet het gat tussen EGFR en andere mutaties.”

Voortgaande ontwikkeling

Bij deze uitkomsten moet wel worden meegewogen dat het onderzoek betrekking heeft op de periode 2017-2019. We zagen in die periode het aandeel NGS-analyses al toenemen en de ontwikkelingen hebben sinds die tijd niet stilgestaan. “De fusiegendetectie is een goed voorbeeld”, zegt Steeghs. “Daarvoor werd in die periode nog niet vaak een comprehensive-test gebruikt, maar veelal een FISH voor individuele targets. Dat verschuift inmiddels naar RNA-sequencing, wat detectie van een verzameling fusiegenen met één test mogelijk maakt. Daarom zullen de huidige data er dus alweer anders uitzien.” Bovendien is vorig jaar een studie gedaan3 over RETFISH versus fusie-analyse op RNA-niveau. Dit toonde aan dat een RET-FISH alleen niet voldoende is. Niet alle RET-breuken leiden tot een functioneel fusiegen.” Ook dit zal weer effect hebben op inzet van testen in het veld.”

Wat dat betreft zou het interessant zijn de studie te herhalen, stelt ze. Deze nieuwe ontwikkeling vermindert het risico dat een deel van de biomarkers niet wordt getest.”

Praktijkvariatie en studie-inclusie

De uitkomsten van het onderzoek geven ook een beeld van praktijkvariatie, stelt Steeghs. “Dat hebben we wel laten zien inderdaad”, zegt ze. “In ons onderzoek hebben we data verzameld van 21 pathologieafdelingen die moleculaire diagnostiek uitvoerden. Daar was in de meeste gevallen sprake van NGS, maar er was toch ook nog wel sprake van single-genetesting voor detectie van mutaties. In de studie laten we zien dat NGS superieur is ten opzichte van deze single-gene-testen als gevolg van een lager uitvalspercentage, een hogere sensitiviteit en een uitgebreidere analyse, waarin ook BRAF, MET en ERBB2 werden getest. De inzet van zowel moleculaire testen als doelgerichte therapie volgde grotendeels de implementatie- en registratiestatus van de therapieën.”

Ze vervolgt: “Je hoopt dat het voor de mogelijkheid tot moleculaire testen en toegang tot doelgerichte therapie niet uitmaakt op welke plaats de patiënt in de zorg binnenkomt. Maar we hebben gezien dat niet iedere patiënt getest wordt en dat er verschillen zijn tussen geanalyseerde biomarkers. Dit betekent dus ook dat niet iedere patiënt in aanmerking komt voor behandeling op basis van zijn moleculaire profiel.”

Moleculair tumorboard essentieel

Verbetering van de huidige situatie vraagt primair om een multidisciplinaire benadering, benadrukt Steeghs. “Het aanbieden van een gerichte behandeling is steeds complexer aan het worden met de toename van het aantal mutaties waarop kan worden aangegrepen en het aantal beschikbare doelgerichte behandelingen”, zegt ze. “De longarts, patholoog en klinisch moleculair bioloog in de pathologie moeten daarvan op de hoogte zijn. Ook de interpretatie van de moleculaire test wordt steeds complexer. Alle betrokken disciplines moeten bij elkaar zitten om tot de beste behandeloptie te komen. De beschikbaarheid van een moleculair tumorboard helpt om het voor de longarts logisch te maken een moleculaire test te doen en op basis van de uitslag een therapiekeuze te maken.”

De vraag welke rol concentratie van het testen speelt in de beoogde kwaliteitsverbetering, was geen onderdeel van het onderzoek. “We zagen wel variatie in het aantal moleculaire testen die de moleculaire pathologieafdelingen uitvoerden: sommige laboratoria voerden er twaalf per week uit maar andere slechts één. Voor de doelmatige inzet van NGS voor mutatie- en fusiegenanalyse is een enkele casus per week niet reëel. Om kosten en doorlooptijden behapbaar te houden, is het belangrijk dat de pathologieafdelingen die deze testen uitvoeren behoorlijke aantallen hebben. De discussie hierover wordt beïnvloed doordat gaandeweg ook in vroegere stadia wordt getest.” 

Toch is Steeghs positief gestemd. “We zien dat het merendeel van de pathologieafdelingen NGS-gebaseerde technieken gebruikt, wat ook in overeenstemming is met de aanbeveling hierover in de richtlijn voor longkanker”, zegt ze. “Single-gene-testing verdwijnt langzaam naar de achtergrond. Terecht, want het is veel waardevoller als je direct één test kunt aanbieden voor alle biomarkers, die ook toepasbaar is voor andere kankersoorten. Die ontwikkeling zal zich zeker voortzetten.”

Het project PATH (Predictieve Analyse voor THerapie) is een samenwerkingsverband tussen 35 pathologieafdelingen in Nederland, oncologen, longartsen, PALGA en IKNL om de moleculaire predictieve diagnostiek in Nederland te optimaliseren. Voor meer informatie zie www.netwerk-path.nl

Dit interview is verschenen in MedNet Oncologie – Special Longkanker 2022-2. Ook deze artikelen zijn in de Special Longkanker verschenen:

Referenties:

  1. Brink, R van den. Honderden longkankerpatiënten overlijden zonder dat ze beste behandeling kregen. NOS, 11-5-2021.
  2. Steeghs EMP, Groen HJM, Schuuring E, et al. Mutation-tailored treatment selection in non-small cell lung cancer patients in daily clinical practice. Lung Cancer. 2022;167:87-97. doi: 10.1016/j.lungcan.2022.04.001. Epub 2022 Apr 4. PMID: 35461050.
  3. Radonic T, Geurts-Giele W, Samsom K, et al. RET fluorescense in situhybridization alalysis is a sensitive but highly unspecific screening method for RET fusion in lung cancer. Thoracic Oncology, 2021;16(5):798-806. doi: 10.1016/j.jtho.2021.01.1619.

Doxorubicine-trabectedine met trabectedine-onderhoud bij leiomyosarcoom

nov 2024 | Bot en wekedelentumoren, Gynaecologische oncologie

Lees meer over Doxorubicine-trabectedine met trabectedine-onderhoud bij leiomyosarcoom

Sociaaleconomische verschillen beïnvloeden overleving bij kanker

nov 2024

Lees meer over Sociaaleconomische verschillen beïnvloeden overleving bij kanker

Associatie tussen QoL, effectiviteit en goedkeuring van oncologische geneesmiddelen

nov 2024

Lees meer over Associatie tussen QoL, effectiviteit en goedkeuring van oncologische geneesmiddelen

Speeksel van reptiel brengt alvleeskliertumor in beeld

nov 2024 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Speeksel van reptiel brengt alvleeskliertumor in beeld

Ponsegromab voor de behandeling van cachexie bij kanker: een fase II-studie

nov 2024 | Longoncologie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Ponsegromab voor de behandeling van cachexie bij kanker: een fase II-studie

Bevolkingsonderzoeken vonden in 2023 bij 27.000 mensen kanker of voorstadia daarvan

nov 2024 | Borstkanker, Gynaecologische oncologie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Bevolkingsonderzoeken vonden in 2023 bij 27.000 mensen kanker of voorstadia daarvan

Recent advances in the use of CAR T-cell therapies in relapsed/refractory diffuse large B-cell lymphoma and follicular lymphoma

1 okt 2024 om 12:00 | Lymfoom

Lees meer over Recent advances in the use of CAR T-cell therapies in relapsed/refractory diffuse large B-cell lymphoma and follicular lymphoma

Opioïden in de 2e lijn: Sleutels tot effectieve bestrijding van maligne pijn

10 sep 2024 om 20:00

Lees meer over Opioïden in de 2e lijn: Sleutels tot effectieve bestrijding van maligne pijn

Pakketbeslissingen en (on-)zekere kosteneffectiviteit: Willingness to Pay voor geneesmiddelen

1 jul 2024

Lees meer over Pakketbeslissingen en (on-)zekere kosteneffectiviteit: Willingness to Pay voor geneesmiddelen

Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

10 jun 2024 om 16:30 | Lymfoom

Lees meer over Challenges in advanced Cutaneous T-cell Lymphoma (CTCL) – diagnosis and management

Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

19 feb 2024 om 17:30 | Borstkanker

Lees meer over Keynote webinar: Spotlight on antibody–drug conjugates in cancer

Prostaatkanker nu en in de toekomst

25 jan 2024 | Uro-oncologie

Lees meer over Prostaatkanker nu en in de toekomst

Niet-melanoom huidkanker in de regio

31 aug 2023 | Dermato-oncologie, Radiotherapie

Lees meer over Niet-melanoom huidkanker in de regio

Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

16 mei 2023 om 17:30

Lees meer over Keynote Webinar | Spotlight on Cardio-Oncology

Borstkanker; een update op alle vlakken

9 mei 2023 om 20:00 | Borstkanker, Neuro-oncologie

Lees meer over Borstkanker; een update op alle vlakken

Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Lees meer over Immuno-oncologie module 1: immunologie en immuuntherapie

Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Lees meer over Immuno-oncologie module 2: Bijwerkingenmanagement en checkpoint inhibitors

Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

Lees meer over Immuno-oncologie module 3: Verpleegkundige casuïstiek

ASCO Direct™ GU 2025

vrijdag 14 feb 2025 t/m zaterdag 15 feb 2025 | Uro-oncologie

Lees meer over ASCO Direct™ GU 2025

Kanker voornaamste doodsoorzaak bij mensen met hiv

okt 2023 | Hepatologie, HIV

Lees meer over Kanker voornaamste doodsoorzaak bij mensen met hiv

Pepsinogeen in serum lijkt geschikte tumormarker maagkanker

okt 2023 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Pepsinogeen in serum lijkt geschikte tumormarker maagkanker

Computer detecteert colorectale poliepen beter dan endoscopist

okt 2023 | Chirurgie, Endoscopie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Computer detecteert colorectale poliepen beter dan endoscopist

Koude snaar poliepectomie ook geschikt bij grotere poliepen

okt 2023 | Chirurgie, Endoscopie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Koude snaar poliepectomie ook geschikt bij grotere poliepen

ESMO in FOCUS 2023

okt 2023 | Borstkanker, Longoncologie, Uro-oncologie

Lees meer over ESMO in FOCUS 2023

Endoscopische full-thickness-resectie succesvol op middellange termijn

okt 2023 | Chirurgie, Endoscopie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Endoscopische full-thickness-resectie succesvol op middellange termijn

Positieve marge weefsel Barrett-endoscopie wijst niet altijd op achtergebleven tumorweefsel

okt 2023 | Chirurgie, Endoscopie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Positieve marge weefsel Barrett-endoscopie wijst niet altijd op achtergebleven tumorweefsel

Variatie in microbioom voorspelt mogelijk darmkankerrisico

okt 2023 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Variatie in microbioom voorspelt mogelijk darmkankerrisico

Late breaking: chloormethine creëert de juiste micro-omgeving bij MF

okt 2023 | Dermato-oncologie, Lymfoom

Lees meer over Late breaking: chloormethine creëert de juiste micro-omgeving bij MF

Podcast: EGFR ex20ins gemuteerd NSCLC in de dagelijkse klinische praktijk

feb 2024 | Longoncologie

Lees meer over Podcast: EGFR ex20ins gemuteerd NSCLC in de dagelijkse klinische praktijk

Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

dec 2023 | Uro-oncologie

Lees meer over Podcast: Progress in PARP inhibitors - An exciting option for treating metastatic prostate cancer?

Podcast pancreascarcinoom

dec 2022 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Podcast pancreascarcinoom

Slokdarm- en maagkanker

jun 2021 | Chirurgie, Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Slokdarm- en maagkanker

Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

feb 2021 | Maag-darm-leveroncologie

Lees meer over Impact van COVID-19 op bevolkingsonderzoek darmkanker in Nederland

MedNet Oncologie 2024-05

okt 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-05

MedNet Oncologie special Colorectaal carcinoom

sep 2024

Lees meer over MedNet Oncologie special Colorectaal carcinoom

MedNet Oncologie 2024-04

aug 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-04

MedNet Oncologie special Borstkanker 2024

jul 2024

Lees meer over MedNet Oncologie special Borstkanker 2024

MedNet Oncologie special Longkanker 2024

jun 2024

Lees meer over MedNet Oncologie special Longkanker 2024

MedNet Oncologie 2024-03

jun 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-03

MedNet Oncologie 2024-02

apr 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-02

MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2024

mrt 2024

Lees meer over MedNet Oncologie special Uro-Oncologie 2024

MedNet Oncologie 2024-01

feb 2024

Lees meer over MedNet Oncologie 2024-01