Nieuwe hiv-infecties worden voor een belangrijk deel veroorzaakt door acute en recente (‘early’) hiv-infecties (AEHI), vanwege de hoge virale lading tijdens AEHI. Het vroeg opsporen van AEHI zou dus kunnen leiden tot een substantiële daling van het aantal nieuwe hiv-infecties. Daarnaast leidt vroege diagnose en directe start van behandeling tot betere klinische en immunologische uitkomsten. AEHI wordt doorgaans gedefinieerd als de eerste drie of soms de eerste zes maanden na het oplopen van hiv.
Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken hoe de tijd tussen een hiv-infectie, de daaropvolgende diagnose, het starten met hiv-remmers en de onderdrukking van het virus kan worden verkort. Dit onderzoek richtte zich in het bijzonder op het toepassen van strategieën om een hiv-infectie zo vroeg mogelijk te diagnosticeren en te behandelen.
Screening
Het herkennen van AEHI is complex vanwege de aspecifieke symptomen tijdens AEHI en het beperkte gebruik van de hiv-RNA-test in de diagnostiek. Mede hierdoor wordt een aanzienlijk deel van de mannen die seks hebben met mannen (MSM) met hiv relatief lang na het oplopen van de hiv-infectie gediagnosticeerd. Het is daarom van cruciaal belang om de herkenning van AEHI te verbeteren en de mogelijkheden voor het diagnosticeren te optimaliseren.
We ontwikkelden en valideerden een AEHI-screeningsscore: bij gebruik van een score met koorts, lymfadenopathie, gewichtsverlies, orale candida-infectie, meer dan vijf sekspartners, receptieve anale seks zonder condoom en gonorroe (alle in de afgelopen zes maanden), zou 24% van de MSM in aanmerking komen voor een hiv-RNA-test en 76% van de AEHI gevallen opgespoord worden.
Keniaanse kust
Drie strategieën om MSM te mobiliseren voor het testen op AEHI werden onderzocht: partnerwaarschuwing, ‘peer’-mobilisatie met hiv-zelftesten en het screenen op AEHI. Dit onderzoek werd verricht met MSM en transgender vrouwen (TGW) aan de Keniaanse kust. In dit onderzoek deelden ‘peers’ hiv-zelftesten uit in de seksuele netwerken van MSM en TGW. Ook verwezen de peers deze personen naar de kliniek voor het testen op AEHI met een point-of-care hiv-RNA-test. Nieuw gediagnosticeerde deelnemers konden dezelfde dag starten met hiv-remmers en er werd aangeboden hun partners te waarschuwen. Deelnemers zonder hiv konden met PrEP starten. De combinatie van deze strategieën leidde tot een groot aantal nieuwe hiv-diagnoses, waaronder de diagnose van AEHI, met een goede acceptatie en uitvoerbaarheid. Deelnemers werden succesvol en snel verwezen naar hiv- en PrEP-zorg. Bijna alle (> 99%) MSM en TGW waren tevreden over het gebruik van de orale zelftesten.
Amsterdamse soa-polikliniek
Uit verschillende studies is gebleken dat indien mensen direct na diagnose starten met hiv-remmers zij beter in zorg blijven en de tijd tot virale suppressie korter wordt. Hierom implementeerden we de AEHI-strategie bij de Amsterdamse soa-polikliniek. Deze strategie omvatte een mediacampagne, gericht testen op AEHI met een point-of-care hiv-RNA-test, bevestiging van diagnose tijdens hetzelfde consult, directe verwijzing naar een hiv-behandelcentrum en het starten met hiv-remmers binnen 24 uur na diagnose. Gericht testen op AEHI resulteerde in een groot aandeel positieve AEHI-testen. Veranderingen in de hiv-behandelrichtlijnen, het vaker testen op hiv, het grotere bewustzijn van AEHI onder MSM, gecombineerd met de interventies van de AEHI-strategie, zorgden voor een substantiële afname van de tijd tussen een hiv-infectie, de diagnose en de onderdrukking van het virus.
Conclusie
Het verkorten van de duur van elke stap tussen een hiv-infectie en de onderdrukking van het virus zou uiteindelijk moeten leiden tot minder hiv-infecties en een betere gezondheid van mensen met hiv. We adviseren het implementeren of intensiveren van partnerwaarschuwing en het verspreiden van gratis zelftesten door peers in de community. Het gebruik van AEHI-screeningsscores kan het aandeel positieve testen verhogen en tegelijkertijd het aantal personen dat moet worden getest op AEHI beperkt houden. Een hiv-diagnose moet tijdens hetzelfde consult worden bevestigd, bijvoorbeeld door het gebruik van point-of-care hiv-RNA-testen. Personen dienen bovendien op de dag van diagnose in zorg te komen en direct te starten met hiv-remmers.
Dr. M. Dijkstra
De Promotie
Op 10 december 2021 promoveerde Maartje Dijkstra op het proefschrift getiteld Early diagnosis and immediate treatment of HIV infection. Promotoren: prof. dr. M. Prins en prof. dr. J.M. Prins. Copromotoren: dr. G.J. de Bree en prof. dr. M.F. Schim-van der Loeff. De promotie vond plaats aan de Universiteit van Amsterdam.